De arbeidsmarkttoelage voor werk op scholen met de grootste risico’s op onderwijsachterstanden, heeft in de eerste twee jaar na de invoering geen groot effect gehad op de instroom, uitstroom en het behoud van leraren op deze scholen. Ook zijn leraren op deze scholen niet meer of minder uren gaan werken. Dat blijkt uit onderzoek van het Centraal Planbureau (CPB).
Het CPB heeft op verzoek van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) voor twee schooljaren (2021/2022 en 2022/2023) de kwantitatieve effecten van de arbeidsmarkttoelage op de arbeidsmarkt voor leraren in het basis- en voortgezet onderwijs onderzocht. Vorig jaar onderzocht het CPB al de effecten na afloop van het eerste schooljaar.
Geen substantiële effecten
De toelage heeft in de eerste twee schooljaren na invoering geen substantiële effecten gehad op het aantal gewerkte uren en op de instroom, uitstroom en het behoud van leraren op scholen met de toelage. Ook is er geen duidelijke impact op de leerprestaties van leerlingen, al is dit te verwachten zonder effect op leraren. Belangrijke context hierbij is dat de maatregel zeer kort voor de inwerkingtreding werd aangekondigd en tijdelijk van aard was. Scholen en leraren hadden misschien anders op de maatregel gereageerd als die eerder was aangekondigd en niet tijdelijk was geweest. De toelage heeft wel geleid tot een hoger salaris. Op scholen met de toelage is het gemiddelde uurloon van leraren met 8%-punt (basisonderwijs) en 6,7%-punt (voortgezet onderwijs) meer gestegen dan op scholen zonder toelage.
Handreiking
Met het Onderwijsakkoord uit 2023 is de arbeidsmarkttoelage per 1 januari 2024 structureel geworden. Dat werkt eigenlijk al vanaf het begin niet soepel. Sociale partners waren daarom in afwachting op het rapport van het CPB om te kijken wat ze in de toekomst met de arbeidsmarkttoelage zullen doen. Dat gesprek gaat nu starten, waarna de sociale partners met een gezamenlijk voorstel richting OCW komen. Of dat nog iets wijzigt voor 2026 is niet duidelijk.
De uitwerking van de arbeidsmarkttoelage is nog niet zo makkelijk. Daarom heeft VOS/ABB er recent een handreiking over gemaakt.