Tagarchief: christelijk onderwijs

Slob over fusies openbare en christelijke scholen

Gepubliceerd op door Drs. Martin van den Bogaerdt

Het voortgezet onderwijs zal niet ontkomen aan meer samenwerking of zelfs fusies, en dan zullen christelijke en openbare scholen elkaar op moeten zoeken. Dat zegt onderwijsminister Arie Slob in It Polytburo, het politieke televisieprogramma van Omrop Fryslân.

‘We weten dat er in 2030 12 procent minder leerlingen zullen zijn in het voortgezet onderwijs’, zegt Slob op de regionale Friese zender. Hij benadrukt dat het voortgezet onderwijs op tijd moet reageren op de krimp, ‘want als je dat niet doet, loop je vast’.

Hij waarschuwt de scholen dat ze niet de strijd met elkaar moeten aangaan, maar moeten gaan samenwerken. ‘Dat kan in een extreem geval ook betekenen dat openbaar en bijzonder onderwijs samengaan. Daar is ook ruimte voor.’ Het allerbelangrijkste is volgens hem dat leerlingen niet te ver moeten reizen.


Hoe denken VOS/ABB-leden over samenwerkingsscholen?

Gepubliceerd op door Drs. Martin van den Bogaerdt

Leden van VOS/ABB kunnen een samenvatting downloaden van de drie discussiebijeenkomsten over de samenwerkingsscholen die afgelopen najaar werden gehouden.

VOS/ABB organiseerde de bijeenkomsten om onder de leden van de vereniging te peilen hoe zij denken over samenwerkingsscholen en/of -stichtingen, waarin openbaar en bijzonder onderwijs met elkaar samengaan.

Wetgeving samenwerkingsscholen

Aanleiding voor het organiseren van de bijeenkomsten was nieuwe wetgeving die het voor openbaar en bijzonder onderwijs makkelijker maakt om samen te gaan. Alle leden van VOS/ABB waren voor de discussiebijeenkomsten uitgenodigd.

Als uw organisatie bij VOS/ABB is aangesloten, kunt u de samenvatting downloaden.

Ophef over ‘afzwakken paasviering’ afgezwakt

Gepubliceerd op door Drs. Martin van den Bogaerdt

‘De scholen van Lucas Onderwijs vieren Pasen vanuit de christelijke traditie’, schrijft demissionair staatssecretaris Sander Dekker van OCW in een brief aan de Tweede Kamer. Aanleiding voor zijn brief is een bericht in het AD dat scholen die onder het bewuste Haagse bestuur voor confessioneel primar en voortgezet onderwijs vallen het christelijke karakter van de paasviering afzwakken om islamitische leerlingen en hun ouders te behagen.

Het bericht leidde tot felle reacties, onder anderen van de rooms-katholieke Tweede Kamerleden Michel Rog en Martijn van Helvert van het CDA in het Katholiek Nieuwsblad: ‘Niemand kan ons geloof, onze tradities of onze waarden kapot maken. Het past bij onze christelijke overtuiging om rekening te houden met de gevoelens van andersdenkenden. Maar dat is iets anders dan onze tradities en religieuze symbolen af te breken (…) opdat moslims zich niet aangevallen zouden voelen.’

Rog en Van Helvert benadrukten in de roomse krant dat geen ouder verplicht is om te kiezen voor een bijzondere school. Zij gaven islamitische ouders, als die moeite hebben met het christelijke karakter van de school, impliciet het advies te kiezen voor openbaar onderwijs: ‘(…) zeker in de stad Den Haag is er een ruime keuze uit scholen met verschillende levensbeschouwelijke achtergronden én een keur aan openbare scholen.’

Respect voor christelijke paasviering

VVD-Kamerlid Malik Azmani liet in een vervolgartikel in het AD weten dat het wat hem betreft ‘niet te verteren (is) als er zulke concessies worden gedaan’. Azmani wees er in de krant op dat het om kinderen gaat die door hun ouders op een bijzonder school zijn gedaan. ‘Dan moet iedereen respect op kunnen brengen voor de tradities en feestdagen die daar gevierd worden. Dit is nu precies zo’n voorbeeld van cultuurrelativisme dat gevaarlijk is voor dit land’, aldus Azmani, die als kind met een moslimachtergrond op een katholieke school zat.

De PVV in de Haagse gemeenteraad liet naar aanleiding van het bericht in het AD weten dat christelijke scholen bij de viering van Pasen geen rekening mogen houden met leerlingen met een islamitische achtergrond. In de Telegraaf sprak PVV-raadslid Elias van Hees van ‘verraad aan onze cultuur’. Raadslid Richard de Mos van de naar hem genoemde Haagse gemeenteraadsfractie noemde het ‘bizar’.

Paasviering vanuit christelijke traditie

Staatssecretaris Sander Dekker van OCW laat nu in zijn brief aan de Tweede Kamer weten dat het allemaal een stuk genuanceerder ligt. ‘Lucas Onderwijs heeft aangegeven zich niet te herkennen in deze berichtgeving’, aldus Dekker. De berichtgeving is volgens het Haagse schoolbestuur ‘eigen leven gaan leiden, zonder dat deze recht doet aan de visie en de praktijk van de scholen’.

‘De scholen van Lucas Onderwijs vieren Pasen vanuit de christelijke traditie. Zo organiseren de scholen een paasontbijt en wordt het paasverhaal verteld. De scholen van Lucas Onderwijs zien het als hun taak om de boodschap van Pasen uit te dragen. Over Pasen en het paasverhaal wordt met en tussen de leerlingen het gesprek gevoerd. De scholen willen de leerlingen leren naar elkaar te luisteren en kennis te nemen van verschillen en overeenkomsten. Dit zien zij als belangrijke bagage voor de ontwikkeling van de leerlingen’, zo staat in de brief van Dekker.

Hij voegt eraan toe dat de viering van het paasfeest tussen scholen kan verschillen. ‘Dit is geheel in lijn met de vrijheid van scholen om hun onderwijs in te richten op een manier die past bij hun pedagogische opvattingen en bij de identiteit van de school.’

Lees meer…

CDA na ophef Pasen: kies voor openbare school!

Gepubliceerd op door Drs. Martin van den Bogaerdt

‘Geen ouder is verplicht om te kiezen voor een bijzondere school’, zeggen de CDA-Kamerleden Michel Rog en Martijn van Helvert in het Katholiek Nieuwsblad. Aanleiding voor hun uitspraak is de ophef over christelijke basisscholen in Den Haag die de paasviering zouden afzwakken om islamitische leerlingen en hun ouders niet te ontrieven.

‘Niemand kan ons geloof, onze tradities of onze waarden kapot maken’, aldus de CDA’ers in een opiniestuk in de roomse krant. ‘Het past bij onze christelijke overtuiging om rekening te houden met de gevoelens van andersdenkenden. Maar dat is iets anders dan onze tradities en religieuze symbolen af te breken (…) opdat moslims zich niet aangevallen zouden voelen.’

Rog en Van Helvert benadrukken dat geen ouder verplicht is om te kiezen voor een bijzondere school. Ze geven islamitische ouders, als die moeite hebben met het christelijke karakter van de school, impliciet het advies te kiezen voor openbaar onderwijs: ‘(…) zeker in de stad Den Haag is er een ruime keuze uit scholen met verschillende levensbeschouwelijke achtergronden én een keur aan openbare scholen.’

Lees meer…

‘Christelijke basisscholen zwakken paasfeest af’

Gepubliceerd op door Drs. Martin van den Bogaerdt

Protestants-christelijke en katholieke scholen in Den Haag die veel leerlingen met een islamitische achtergrond hebben, zwakken het christelijke karakter van het paasfeest af, meldt het AD. De christelijke profielorganisatie Verus noemt het in de krant begrijpelijk dat scholen ‘rekening houden met hun populatie’. 

‘De leerlingpopulatie kan leidend zijn voor de mate waarin het paasfeest wordt gevierd’, zo citeert de krant bestuursvoorzitter Ewald van Vliet van de katholieke stichting Lucas Onderwijs. Scholen pakken de viering volgens hem heel uiteenlopend aan.

Koran met Pasen

Op de katholieke basisschool ’t Palet in de Haagse Schilderswijk wordt tijdens het paasontbijt een link gelegd met de koran. ‘Op deze manier is er herkenning bij de kinderen’, zegt leerkracht Sebahat Yildiz in het AD.

De krant noemt ook de christelijke buurtschool O3 van de Stichting Christelijk Onderwijs Haaglanden (SCOH) als voorbeeld. Op deze school in de Haagse Rivierenbuurt hoeven volgens het AD islamitische kinderen niet rond te lopen met een paasstok waar een kruis op staat. ‘Voor ons is het belangrijker dat iedereen zich hier welkom voelt dan vasthouden aan conservatieve tradities’, aldus directeur John Verhoeff in de krant.

Woordvoerder Wouter van den Berg van de christelijke profielorganisatie Verus zegt in de krant dat scholen zelf mogen bepalen hoe zij met Pasen omgaan. ‘We kunnen en willen niet van een afstand oordelen over keuzes die scholen hierin maken en vinden het begrijpelijk dat scholen rekening houden met hun populatie’, aldus Van den Berg.

Boodschap van Pasen

Op de website van Verus is na de publicatie van het artikel in het AD een bericht geplaatst, waarin staat dat het de taak van christelijke scholen is om de boodschap van Pasen te laten horen. ‘De vorm waarin dat betekenis krijgt, verschilt per school en situatie’, aldus Verus.

De christelijke profielorganisatie meldt ook dat het niet zo kan zijn ‘dat scholen zich belemmerd voelen om de boodschap van Pasen uit te dragen’. Als dat ergens aan de orde is, vindt Verus dat zorgelijk.

Gevaarlijk cultuurrelativisme

VVD-Kamerlid Malik Azmani laat in een vervolgartikel in het AD weten dat het wat hem betreft ‘niet te verteren (is) als er zulke concessies worden gedaan’. Hij heeft er samen met zijn partijgenoot Bente Becker direct vragen over gesteld aan staatssecretaris Sander Dekker van OCW.

Azmani wijst er in de krant op dat het om kinderen gaat die door hun ouders op een bijzonder school zijn gedaan. ‘Dan moet iedereen respect op kunnen brengen voor de tradities en feestdagen die daar gevierd worden. Dit is nu precies zo’n voorbeeld van cultuurrelativisme dat gevaarlijk is voor dit land’, aldus Azmani, die als kind met een moslimachtergrond op een katholieke school zat.

De rooms-katholieke cultuurtheoloog Frank Bosman is het niet met Azmani eens: ‘Het is heel mooi dat je als christelijke school zegt: iedereen mag zijn kinderen bij ons brengen, ook al onderschrijf je niet onze signatuur’. Wat christelijke scholen volgens hem niet moeten doen ‘is een christelijk feest door de strotjes van islamitische kinderen proppen’. Hij kan zich goed voorstellen dat deze kinderen ‘het niet leuk vinden om met het kruis van de Here Jezus rond te lopen’.

Foute knieval

Het Haagse gemeenteraadslid Pieter Grinwis van de ChristenUnie/SGP noemt het in de Telegraaf ‘fout als er een knieval wordt gemaakt door een kruissymbool af te breken’.

De PVV in de Haagse gemeenteraad vindt het niet kunnen dat christelijke scholen bij de viering van Pasen rekening houden met leerlingen met een islamitische achtergrond. In de Telegraaf spreekt PVV-raadslid Elias van Hees van ‘verraad aan onze cultuur’. Raadslid Richard de Mos van de naar hem genoemde fractie noemt het ‘bizar’.

Christelijke school van nu doet maar weinig aan religie

Gepubliceerd op door Drs. Martin van den Bogaerdt

Trouw schrijft over ‘zingevingsscholen’, zoals protestants-christelijke scholen worden genoemd die tegenwoordig nog maar nauwelijks aan religie doen.

De krant citeert onder anderen historicus Wim de Jong, auteur van het boek Heer en Meester over 100 jaar onderwijsvrijheid: ‘De dominee mag zeker geen te grote rol spelen. De zingevingsscholen willen ook niet terug de verzuiling in. De protestantse identiteit hoeft niet te zwaar of te diep uitgewerkt te worden. De Bijbel moet regelmatig open kunnen, en verder moet er een prettige sfeer hangen in de klas. Dat vinden deze scholen het belangrijkst’.

Aspecten van religie

Volgens De Jong is het onderwijs op zingevingsscholen voor 90 procent identiek aan dat op openbare scholen. Hij stelt dat er meer aandacht is voor de vertrouwensband tussen de leerling en de docent. Ook zouden deze scholen proberen aspecten van religie in de lessen te verwerken.

Stephen Covey

Het artikel gaat ook over de keuze van pcbs De Fontein in Houten voor de methode van effectief leiderschap van de Amerikaanse mormoon en managementgoeroe Stephen Covey. Die keuze heeft volgens directeur Corrie van der Sar niet te maken met de christelijke identiteit, maar met pedagogische uitgangspunten.

De Fontein heeft hoofdzakelijk leerlingen zonder christelijke achtergrond.

Segers en Roemer zitten klem in eigen denkbeelden

Gepubliceerd op door Drs. Martin van den Bogaerdt

Het openbaar onderwijs moet worden afgeschaft. Dat heeft Tweede Kamerlid Gert-Jan Segers van de ChristenUnie zaterdag gezegd in het radioprogramma Kamerbreed. SP-leider Emile Roemer zei dat wat hem betreft het bijzonder onderwijs verdwijnt en dat al het onderwijs onder de overheid gaat vallen. Zij laten hiermee zien dat zij niet over de schaduw van hun eigen verstarde denkbeelden heen durven stappen.

Segers zei dat het door de overheid bestuurde openbaar onderwijs niet meer van deze tijd is. Hij vindt dat ouders ‘prima in staat zijn om keuzes te maken over onderwijsvisie en identiteit’. Dat maakt een school alleen maar sterker, vindt hij.

‘Een school en de ouders en leerlingen die bij die school horen, zijn een gemeenschap die je als overheid zo veel mogelijk vrijheid moet geven’, aldus Segers. Hij verwees daarbij naar christelijke scholen met een bepaalde onderwijsvisie, zoals dalton en montessori.

SP-leider Emile Roemer zei dat wat hem betreft het bijzonder onderwijs verdwijnt en dat al het onderwijs onder de overheid gaat vallen.

Kom los van eigen denkbeelden!

Met hun standpunten laten Segers en Roemer zien dat zij beiden van hun eigen verstarde denkbeelden uitgaan. VOS/ABB pleit ervoor om over de schaduw van het verzuilde onderwijs heen te stappen en om vanuit het in samenwerking met de Vereniging Openbaar Onderwijs ontwikkelde concept School! te denken.

Dit concept gaat ervan uit dat er in de toekomst geen openbare, protestants-christelijke, rooms-katholieke, islamitische of wat voor scholen dan ook zijn, maar ‘scholen’ die op basis van diversiteit, wederzijds respect en gelijkwaardigheid en met aandacht voor godsdienst en levensbeschouwing van en voor iedereen zijn.

Eerste Kamer vertraagt proces samenwerkingsschool

Gepubliceerd op door Drs. Martin van den Bogaerdt

De Tweede Kamer is vorige maand akkoord gegaan met het wetsvoorstel voor de samenwerkingsschool, maar de Eerste Kamer wacht nog met het in behandeling nemen van dit voorstel van staatssecretaris Sander Dekker van OCW. De Senaat wil eerst meer informatie van de Raad van State.

De vertraging in het politieke proces betekent dat scholen in krimpgebieden die met elkaar willen samenwerken langer moeten wachten totdat de mogelijkheden daartoe wettelijk zijn vastgelegd.

VOS/ABB betreurt de vertraging, omdat de noodzaak tot samenwerking groot is om in krimpgebieden overal een goed aanbod van onderwijs overeind te houden. Omdat samenwerking door de huidige wet- en regelgeving wordt belemmerd, kiezen schoolbesturen nu vaak voor de informele samenwerkingsschool.

Vrees uit christelijke hoek van samenwerkingsschool

Vlak voor de kerstvakantie stemde een duidelijke meerderheid in de Tweede Kamer in met het wetsvoorstel van Dekker, maar de christelijke fracties stemden tegen. Zij vrezen voor een aantasting van de positie van het bijzonder onderwijs. De kritiek uit christelijke hoek concentreert zich op artikel 23 van de Grondwet over de vrijheid van onderwijs.

De Raad van State adviseerde kritisch over het wetsvoorstel, omdat het tegen de Grondwet zou indruisen, maar dat weerhield de Tweede Kamer er niet van om ermee in te stemmen.

‘Ouders moeten bewust kiezen voor openbaar of bijzonder’

Gepubliceerd op door Drs. Martin van den Bogaerdt

Als ouders voor openbaar of christelijk onderwijs kiezen, dan moet het een bewuste keuze zijn en niet alleen omdat het de enige basisschool in het dorp is. Dat zegt vicevoorzitter Anko van Hoepen van de PO-Raad in de Provinciale Zeeuwse Courant (PZC).

‘Ik ben een groot voorstander van diversiteit en keuzevrijheid in het onderwijs. Ouders moeten kunnen kiezen voor een school die past bij hun opvoedingsstijl en levensovertuiging’, zo citeert de PZC hem.

Samenwerking openbaar en bijzonder

Tegelijkertijd pleit hij voor samenwerking tussen openbaar en bijzonder onderwijs. Dat is volgens hem van groot belang in een krimpgebied als Zeeland, waar hij tot zijn vertrek naar de PO-Raad actief was als bestuurder van de christelijke Alpha Scholengroep.

‘Ik wil ook dat kinderen goed onderwijs kunnen volgen, ongeacht waar ze wonen, of op welke school ze zitten. En die kwaliteit kun je in een krimpgebied als Zeeland alleen maar bieden als je samenwerkt’, aldus Van Hoepen. Hij was een van de initiatiefnemers van de Coöperatie Primair Onderwijs Zeeland.

Onderwijs dat boven denominaties uitstijgt

Gepubliceerd op door Hans Teegelbeckers

Als we met zijn allen boven het verkavelde veld van denominaties uitstijgen, kunnen we ervoor zorgen dat leerlingen met verschillende achtergronden met en van elkaar leren.

Het heeft geen zin om vast te houden aan het onderscheid tussen openbaar en bijzonder onderwijs, zoals rector Gijsbert van der Beek van het protestants-christelijke Altena College in Sleeuwijk doet. Hij reageert met een opiniestuk in Trouw op een artikel in diezelfde krant waarin onderwijssocioloog en voorzitter van de Partij voor de Rede Hans de Vries pleit voor openbaar onderwijs.

Discriminatie en uitsluiting

De Vries stelt dat het bijzonder ‘geloofsonderwijs’, zoals hij het noemt, bijdraagt aan discriminatie en uitsluiting en daarom moet worden afgeschaft. Alleen in het ‘religieus neutrale’ openbaar onderwijs kan volgens hem gelijkwaardigheid voor alle leerlingen ontstaan.

In zijn reactie stelt de christelijke rector Van der Beek dat bijzonder onderwijs helemaal niet tot discriminatie en uitsluiting leidt. Hij noemt het duale stelsel van gelijke bekostiging van openbaar en bijzonder onderwijs, op basis van het inmiddels 100 jaar oude grondwetsartikel 23, een ‘zegen’, mede omdat het destijds volgens hem is voortgekomen uit een democratiseringsproces.

Boven denominaties uitstijgen

De Vries en Van der Beek geven er beiden met hun ideeën blijk van dat ze vastzitten in het verkavelde denominatieve onderwijsveld. Het is voor een goede toekomst van het funderend onderwijs in Nederland van belang dat we na een eeuw artikel 23 eindelijk boven de denominaties uitstijgen. Wij hebben daar samen met de Vereniging Openbaar Onderwijs het toekomstconcept School! voor ontwikkeld.

Om leerlingen met verschillende achtergronden met en van elkaar te laten leren, kunnen we de stap maken naar onderwijs dat loskomt van het duale bestel. Er hoeven geen openbare, protestants-christelijke, rooms-katholieke of wat voor scholen dan ook meer te zijn, maar ‘scholen’ die op basis van wederzijds respect aandacht hebben voor verschillen tussen mensen. Zo kunnen we door middel van ontmoeting in het onderwijs bijdragen aan een in alle opzichten gezonde samenleving!

Hans Teegelbeckers, directeur VOS/ABB

Handboek voor fusies openbare en christelijke scholen

Gepubliceerd op door Drs. Martin van den Bogaerdt

De samenwerkende stichtingen Westerwijs en Penta Primair hebben een handboek online gezet over fusies van openbare en christelijke basisscholen.

In de afgelopen tien jaar hebben de twee stichtingen aan de wieg gestaan van acht informele samenwerkingsscholen in het Groningse Westerkwartier en het Drentse Noordenveld. Na de fusies wordt daar zowel openbaar als christelijk onderwijs gegeven.

De voorbereiding van de achtste fusie was voor het federatiebestuur van beide stichtingen aanleiding om aan de directeuren van de samenwerkingsscholen te vragen een handboek te maken voor de samenwerking tussen openbaar en christelijk primair onderwijs.

Het handboek, dat als titel De Reisgids heeft meegekregen, brengt in kaart waar alle betrokkenen rekening mee moeten houden als ze stap voor stap het fusieproces doorlopen.

Download handboek

Adviseur Ron van der Raaij van VOS/ABB is als procesbegeleider nauw betrokken bij de samenwerking tussen de stichting Westerwijs en Penta Primair.

Tijd voor moderne interpretatie artikel 23

Gepubliceerd op door Marleen Lammers

Waarom stug vasthouden aan de 20-eeuwse interpretatie van artikel 23 over de vrijheid van onderwijs als onze huidige samenleving grotendeels ontkerkelijkt is? Deze terechte vraag stelt historicus, oud-conrector en luis in de christelijke pels Carel Verhoef in Trouw.

Verhoefs opiniestuk in Trouw bevat in feite niets nieuws. Toch zijn in christelijke kringen mensen die zich er – opnieuw – ongemakkelijk bij voelen, getuige bijvoorbeeld deze reactie op Twitter: ‘Deze meneer heeft eerder weerwoord gekregen in andere krant. Heeft dus nu nieuw podium.’

In het Reformatorisch Dagblad heeft Verhoef inderdaad eerder zijn ideeën geuit. Voorzitter Wim Kuiper van Verus en zijn collega Pieter Moens van de Vereniging voor Gereformeerd Schoolonderwijs reageerden toen onder de kop Felle aanval op artikel 23 afgeslagen.

Identiteitsvervaging christelijke scholen

Verhoef stelde vervolgens dat Kuiper en Moens een loopje namen met de werkelijke gang van zaken binnen het christelijk onderwijs. Hij wees op de ‘veralgemenisering en identiteitsvervaging’ van christelijke scholen.

‘Feit is dat op veel ‘open’ christelijke scholen het gebed is verdwenen, de dag- of weekopening is teruggebracht tot een algemeen praatje over een actueel probleem, de godsdienstles is ingeruild voor levensbeschouwing en de kerstviering is vervangen door een musical zonder een specifiek kerkelijk of godsdienstig karakter’, aldus Verhoef.

Artikel 23

In het nieuwe opiniestuk in Trouw herhaalt Verhoef zijn pleidooi voor een moderne interpretatie van artikel 23 over de vrijheid van onderwijs. Zijn stuk is een reactie op een interview van Trouw met fractieleider Gert-Jan Segers van de ChristenUnie.

Segers stelde dat er in liberale kringen de wens leeft om een rekening met het christelijk onderwijs te vereffenen. Daarbij gebruikte Segers het karikaturale beeld als zou er in liberale kringen een onderscheid worden gemaakt tussen ‘normale’ en ‘religieuze’ mensen.

Principiële zaken

Verhoef merkt terecht op dat het niet gaat om het vereffenen van rekeningen of om het maken van karikaturen op basis van vermeende tegenstellingen, maar om zeer principiële zaken.

‘Onze samenleving is de laatste halve eeuw sterk veranderd. Het is redelijk om bepaalde ‘christelijke privileges’, zoals Segers ze noemt, tegen het licht te houden en, wanneer de maatschappelijke noodzaak zich aandient, deze voorrechten te wijzigen of af te schaffen’, aldus Verhoef.

Concept School!

Dat kan als ongemakkelijk worden ervaren, maar het gaat er natuurlijk om dat het onderwijs van nu aansluit bij de samenleving van nu. Verhoef heeft in die zin een sterk punt. Zijn pleidooi heeft grote raakvlakken met ons concept School!, dat boven de denominaties uitstijgt.

Het is tijd om met een moderne interpretatie van artikel 23 over de vrijheid van onderwijs ervoor te zorgen dat kinderen in gezamenlijkheid en op basis van gelijkwaardigheid en wederzijds respect van en met elkaar leren.

Marleen Lammers, beleidsmedewerker VOS/ABB

Carel Verhoef is historicus en was conrector van het christelijke Marnix College in Ede. In 2015 verscheen zijn boek Inperking vrijheid van onderwijs. De maatschappelijke noodzaak tot herziening van artikel 23 van de grondwet.

Pleidooi voor modernisering vrijheid van onderwijs

Gepubliceerd op door Drs. Martin van den Bogaerdt

De vrijheid van onderwijs zoals die nu nog steeds op 20e-eeuwse wijze wordt geïnterpreteerd, past niet meer bij de huidige ontzuilde samenleving. Oud-conrector en historicus Carel Verhoef pleit op de opiniepagina van Trouw voor het samengaan van religieuze en openbare scholen.

Verhoef, die conrector was van het christelijke Marnix College in Ede, reageert in Trouw op een interview met fractieleider Gert-Jan Segers van de ChristenUnie. Die stelde dat er in liberale kringen de wens zou zijn om een rekening te vereffenen met het christelijk onderwijs. Volgens Segers wordt er gedacht dat er ‘normale’ en ‘religieuze mensen’ zijn. Die laatsten zouden ‘een beetje normaal moeten doen met hun eigen scholen en kosjere slacht’, aldus de christelijke fractieleider over standpunten in liberale kringen.

Volgens Verhoef ziet Segers met zijn opmerkingen over het hoofd dat het niet gaat om ‘een beetje normaal doen’, maar om zeer principiële zaken. ‘Onze samenleving is de laatste halve eeuw sterk veranderd. Het is redelijk om bepaalde ‘christelijke privileges’, zoals Segers ze noemt, tegen het licht te houden en, wanneer de maatschappelijke noodzaak zich aandient, deze voorrechten te wijzigen of af te schaffen’, aldus Verhoef.

Vrijheid van onderwijs

De oud-conrector en historicus vraagt zich af of grondwetsartikel 23 over de vrijheid van onderwijs nog is afgestemd op ‘onze ontzuilde, ontkerkelijkte, geseculariseerde en gesegmenteerde samenleving’. Wat dat laatste betreft, merkt Verhoef op dat het huidige onderwijsbestel de integratie van met name allochtone jongeren tegenwerkt.

Hij schrijft ook dat krachtens de scheiding van kerk en staat in de scholen geen leerstellig godsdienstonderwijs thuishoort. ‘Een door de staat gesubsidieerde school is geen veredelde zondagsschool, koranschool, instituut voor transcendente meditatie of instelling voor bijbelstudie.’ Volgens Verhoef hoort leerstellig godsdienstonderwijs thuis in ‘het gezin, de kerk, de synagoge, de moskee en de tempel’.

Verder benadrukt hij dat het christelijk onderwijs zo sterk veranderd is ‘dat er vrijwel geen verschil meer is met openbaar onderwijs’.

Integratie

In zijn opiniestuk in Trouw pleit Verhoef voor ‘een onderwijsbestel dat de sociale cohesie en integratie bevordert en de kloof tussen kansarme en kansrijke leerlingen verkleint’. Dat vereist volgens hem dat openbaar en confessioneel bijzonder onderwijs samengaan tot gemengde scholen. ‘Daar krijgen jongeren van elke culturele, etnische, sociale en religieuze achtergrond dan gezamenlijk hun opleiding en vorming. Daar wordt hun respect, tolerantie en wederzijds begrip bijgebracht’, aldus Verhoef.

Het pleidooi van Verhoef heeft grote raakvlakken met concept School!. Dit door VOS/ABB en de Verenging Openbaar Onderwijs ontwikkelde toekomstideaal gaat ervan uit dat er geen openbare, christelijke, islamitische of wat voor scholen dan ook meer zijn, maar ‘scholen’ die de verzuiling voorbij zijn. Het concept School! gaat uit van algemeen toegankelijk onderwijs dat kinderen vormt op basis van diversiteit, gelijkwaardigheid en wederzijds respect.

VOS/ABB had in juni 2015 een interview met Verhoef naar aanleiding van de publicatie van zijn boek Inperking vrijheid van onderwijs. De maatschappelijke noodzaak tot herziening van artikel 23 van de grondwet.

In maart 2016 was Verhoef een van de sprekers op een door VOS/ABB en de Universiteit voor Humanistiek georganiseerde symposium over de vrijheid van onderwijs.

Kerkgang verplicht voor leraar christelijke school

Gepubliceerd op door Drs. Martin van den Bogaerdt

Het bijzonder onderwijs mag nog steeds onderscheid maken op grond van godsdienst. Voorwaarde is wel dat scholen op dit punt consequent zijn. In het openbaar onderwijs is de situatie uiteraard anders: hier gelden algemene toelaatbaarheid en benoembaarheid.

De Vereniging voor Gereformeerd Schoolonderwijs (VGS) bericht over het College voor de Rechten van de Mens, dat bevestigt dat een christelijke school van een docent mag eisen meelevend lid van een kerk te zijn. ‘Ook in eerdere oordelen is dit de consistente lijn van het College’, aldus de VGS, die een aantal oordelen op een rij heeft gezet. Deze vereniging noemt de oordelen ‘een steun in de rug voor een stevig personeelsbeleid dat past bij de grondslag van uw school’.

Een recente casus gaat over de protestants-christelijke school De Meerwaarde uit Barneveld. Deze school liet een docent weten dat het geen zin had te solliciteren, omdat hij geen meelevend lid was van een kerk. De docent vond dat er sprake was van verboden onderscheid op grond van godsdienst en ging daarom in beroep bij het College voor de Rechten van de Mens.

Het College oordeelde dat een christelijke school om haar grondslag te verwezenlijken onderscheid mag maken op grond van godsdienst, mits dit consequent gebeurt. Dat betekent dat deze eis aan alle personeelsleden moet zijn gesteld.

Kernwaarden
In het openbaar onderwijs is algemene toelaatbaarheid en benoembaarheid van kracht. Dit betekent dat openbare scholen voor de toelating van leerlingen en de benoeming van personeel geen onderscheid maken op grond van sociale, culturele of levensbeschouwelijke achtergrond. Dit is vervat in de kernwaarden van het openbaar en algemeen toegankelijk onderwijs.

In christelijke scholen taboe op religieuze vorming

Gepubliceerd op door Drs. Martin van den Bogaerdt

Het is allang niet meer zo dat er op alle christelijke scholen wordt gebeden. Een deel van leraren weigert dat en ook onder ouders is er onwil. Er ligt in de christelijke school misschien zelfs wel een taboe op religieuze vorming van kinderen, signaleert de Raad van Kerken.

De christelijke besturenkoepel Verus sprak met directeur Freek ten Klooster van sbo-school De Regenboog in Apeldoorn. Deze school behoort tot het christelijk nationaal schoolonderwijs. Hij wil de ‘verlegenheid’ onder leerkrachten over bidden in school bespreekbaar maken.

Het gesprek met ouders over bidden in school kan lastig zijn, erkent hij. ‘Je moet er tijd voor maken, geen andere sores aan je hoofd hebben. En je moet beseffen dat je niet tot een einde kunt komen, mensen liggen nooit op één lijn.’

Volgens de Raad van Kerken ligt er tegenwoordig in het christelijk onderwijs misschien zelfs wel ‘een taboe op de bijdrage van school aan de religieuze vorming van kinderen’.

Lees meer…

CU-voorzitter twijfelt aan voortbestaan christelijke scholen

Gepubliceerd op door Drs. Martin van den Bogaerdt

Is het opportuun om in een dorp een christelijke en een openbare basisschool in stand te houden als de krimp toeslaat? Dat vraagt Piet Adema zich af. Hij is voorzitter van de ChristenUnie en waarnemend burgemeester van de Drentse gemeente Tynaarlo.

Adema was onlangs een van de sprekers tijdens het symposium ‘De kameleon: van kleur verschieten of koers houden’, dat was georganiseerd ter gelegenheid van het 150-jarig bestaan van protestants-christelijke basisschool De Wrâlpoarte in het Friese dorp Garyp.

Op de website van het bestuur van deze school, PCBO Tytsjerksteradiel, staat dat Adema het weliswaar van belang vindt dat ouders kunnen kiezen voor onderwijs dat past bij hun opvoeding, maar ook dat hij zich afvraagt of het in krimpregio’s nog wel vol te houden is om openbare en christelijke scholen los van elkaar voort te laten bestaan.

Adema benadrukte tijdens het symposium dat het voor een christelijke school onvoldoende is om de identiteit alleen maar tot uiting te laten komen in de dagopening en -sluiting. Dan heeft de christelijke school volgens hem geen bestaansrecht.

Hij zei hij ook dat fusies tussen scholen in dorpen vaak ‘uitmonden’ in openbaar onderwijs en dat hierdoor de identiteit van de scholen vervlakt.

Concept School!
Het symposium werd tevens door oud-directeur Rob Limper van de Vereniging Openbaar Onderwijs (VOO) bijgewoond. Hij pleitte voor het mede door VOS/ABB ontwikkelde concept School!, dat boven de denominaties uitstijgt. Limper benadrukte het belang van ontmoeting tussen kinderen met verschillende achtergronden.

VOS/ABB en VOO hebben de gezamenlijke publicatie School!Gids gemaakt, waarin het concept School! uitgebreid wordt toegelicht.

Besturenraad belicht samenwerkingsscholen

Gepubliceerd op door Drs. Martin van den Bogaerdt

In het ledenblad SBM van de Besturenraad staat een artikel over samenwerkingsscholen. Het gaat over de verschillende manieren waarop gestalte kan worden gegeven aan de samenwerking tussen openbaar en christelijk onderwijs.

In het artikel komen vier modellen aan bod, die zijn opgesteld door de ledencommissie Onderwijs en Zingeving van de Besturenraad.

  1. Het onderwijs wordt integraal aan alle leerlingen aangeboden. Het levensbeschouwelijk onderwijs heeft het karakter van algemeen menselijke vorming. De school is gericht op humaniteit (met religie als mogelijk onderdeel daarvan) en op respect voor verscheidenheid. De leerling is uniek. De leraren staan open voor levensbeschouwelijke diversiteit.
  2. De samenwerkingsschool is feitelijk een openbare school. Er is ruimte (facultatief) voor levensbeschouwelijke vorming vanuit de eigen identiteit. Leraren zijn terughoudend in het uiten van hun persoonlijke overtuiging.
  3. Als ontmoetingsschool profileert de school verschillen en laat de leerlingen kennismaken met een veelheid van levensbeschouwingen. De levensbeschouwelijke vorming kan gedeeltelijk in heterogene groepen gebeuren. Leraren met verschillende levensbeschouwelijke profielen kunnen uiting geven aan hun levensovertuiging.
  4. De christelijke school neemt ‘het openbare’ in zich op. Er is dan sprake van een open christelijke school, waarbij het christelijk karakter zo zal worden vormgeven dat iedereen zich erkend weet.

Bij het artikel worden drie voorbeelden van samenwerkingsscholen genoemd: basisschool Mandegoud in Kloosterburen (Groningen, valt onder het bij VOS/ABB aangesloten bestuur Lauwers & Eems), praktijkschool De Diken in Sneek (werkt samen met de Praktijkschool Sneek van Odyssee Openbaar Onderwijs Sneek) en basisschool De Lonneboot in Nieuw- en Sint Joosland (Zeeland, valt onder het VOS/ABB-lid Archipel Scholen).