Het wordt een ‘expliciet recht’ om in het voortgezet onderwijs een of meer vakken op een hoger niveau te volgen en daarin eindexamen te doen. Leerlingen die dat doen, krijgen voortaan een extra diploma waarop vermeld staat welke vakken op een hoger niveau zijn afgerond.

Dat schrijft staatssecretaris Dekker vandaag in een brief aan de Tweede Kamer. Hij wil met deze en andere maatregelen meer maatwerk in het onderwijs mogelijk maken. Er zijn hiervoor niet veel wetswijzigingen nodig, want het is wettelijk al mogelijk om vakken op een hoger niveau te doen, extra vakken te volgen in havo en vwo of het vwo versneld te doen. Maar ‘dat wordt soms over het hoofd gezien’, zoals Dekker het formuleert. Daarom gaat hij schoolleiders en leraren uitvoerig informeren over deze mogelijkheden en geeft hij leerlingen nu een ‘expliciet recht’ daarop, zodat ze er niet van afhankelijk zijn of een school dit maatwerk inderdaad aanbiedt. ‘Dit vraagt het nodige van de schoolorganisatie, maar het biedt leerlingen een uitgelezen kans om hun talenten te ontplooien’, aldus Dekker. Hij wil ook dat leerlingen die eindexamen doen op een hoger niveau en dat niet halen, een herkansing kunnen krijgen op het oorspronkelijke niveau.

Beloning
Het extra diploma ziet hij als een beloning voor leerlingen leerlingen die extra inspanningen verrichten op school. Het gaat bijvoorbeeld om leerlingen op de mavo, die een of twee vakken op havo-niveau doen. Een echt maatwerkdiploma zoals de VO Raad dat heeft bepleit, wil Dekker niet invoeren. Hij vindt het risico te groot dat de waarde van een vo-diploma daalt en dat de doorstroom naar het vervolgonderwijs in het geding komt. Het reguliere diploma blijft dus, maar er komt daarnaast een diploma waarop de vakken op een hoger niveau staan vermeld.

Experiment vervolgonderwijs
Daarnaast overweegt Dekker een experiment waarin het vervolgonderwijs de mogelijkheid krijgt om leerlingen aan te nemen die niet alle, maar wel meerdere, belangrijke vakken op een hoger niveau hebben afgerond.

Nog maar één procent
In 2015 deden in totaal 1856 leerlingen in het voortgezet onderwijs examen in een of meer vakken op een hoger niveau. Dat is slechts 1,16 procent van alle examenleerlingen. Volgens Dekker waren er in datzelfde eindexamenjaar echter 10.088 examenkandidaten met een duidelijke ‘eenzijdige cognitieve begaafdheid’. Dat houdt in dat ze behoren tot de 20 procent beste leerlingen in wiskunde en rekenen en tegelijkertijd tot de 20 procent slechtste leerlingen in talen, of andersom. Ze komen op school terecht op het niveau van hun slechtste vakken en vervelen zich bij hun beste vakken. De nieuwe maatregelen moeten scholen stimuleren om deze leerlingen meer mogelijkheden te geven.

Leon van Gelderschool doet het allang
Eén van de scholen waar leerlingen al langer op verschillende niveaus leren, is de Groningsche vmbo-school Leon van Gelder, onderdeel van het openbare Reitdiep College. Daarover stond een reportage in VOS/ABB-magazine School! van mei 2015. Vestigingsdirecteur Hiltje Rookmaker legt daarin uit hoe de school het aanpakt en waarom: ‘We doen het voor de twinkeling in hun ogen’.

Meer informatie in de uitvoerige brief van staatssecretaris Dekker aan de Tweede Kamer.