Tagarchief: vrijheid van onderwijs

‘Wat voor de klas gebeurt is geen staatstaak’

Gepubliceerd op door Drs. Martin van den Bogaerdt

‘Wat voor de klas gebeurt is geen staatstaak, maar van de hele samenleving’. Dat heeft onderwijsminister Arie Slob gezegd in een toespraak bij de Universiteit voor Humanistiek in Utrecht ter gelegenheid van de opening van het academisch jaar.

De toespraak van Slob stond in het teken van het begrip ‘coöperatie’, oftewel ‘een minisamenleving, op basis van wederkerigheid’. In zo’n samenleving past volgens de minister ‘de overheid gezonde bescheidenheid’. Hij verbond dit aan de vrijheid van onderwijs en zei dat wat voor de klas gebeurt ‘geen staatstaak (is), maar van de hele samenleving’.

Burgerschap

Daarmee wordt volgens Slob de kern van burgerschap geraakt, namelijk ‘dat de hele samenleving zich medeverantwoordelijk voelt voor de groei van onze kinderen’. Opvoeden is de primaire taak van ouders, zo benadrukte hij, ‘maar bij leren samenleven en omgaan met verschillen (…) ligt een taak voor ons allemaal’.

Scholen noemde hij in dit kader ‘belangrijk als veilige oefenplaats, waar kinderen leren om verantwoordelijkheid te nemen voor jezelf en de ander’. Daar hoort volgens hem bij dat kinderen leren hoe ‘onze’ samenleving werkt. In dit verband noemde hij de Grondwet, het politieke systeem en de democratische rechtsstaat.

Lees de toespraak van Slob

 

Stop ongrondwettelijke krimpaanpak Zeeuws-Vlaanderen!

Gepubliceerd op door Drs. Martin van den Bogaerdt

Directeur Hans Teegelbeckers van VOS/ABB geeft in een brief aan de Tweede Kamer aan waarom de voorgenomen fusie van het voortgezet onderwijs in krimpgebied Zeeuws-Vlaanderen indruist tegen artikel 23 van de Grondwet over de vrijheid van onderwijs. Hij benadrukt dat er moet worden gekozen voor een andere vorm van samenwerking die wél aan de Grondwet voldoet. Die mogelijkheid is er: de samenwerkingsschool.

Het fusieplan in Zeeuws-Vlaanderen voorziet in de samenvoeging van de openbare Stedelijke Scholengemeenschap De Rede en het christelijke Zeldenrust-Steelantcollege in Terneuzen tot een nieuwe christelijke school voor voortgezet onderwijs. In de statuten van de nieuwe organisatie staat niets vermeld dat nog verwijst naar het openbaar onderwijs.

Als de fusie volgens plan doorgaat, zou dus in heel Zeeuws-Vlaanderen geen openbaar voortgezet onderwijs meer zijn, terwijl in artikel 23 van de Grondwet heel duidelijk de eis van alomtegenwoordigheid van openbaar onderwijs staat vermeld.

In de brief aan de Tweede Kamer wordt ook gewezen op inconsequenties in beleid. Zo staat in het regeerakkoord dat het kabinet de vrijheid van onderwijs hoog acht en zelfs wil versterken, terwijl de krimpaanpak in Zeeuws-Vlaanderen diezelfde vrijheid van onderwijs opzijschuift.

Bovendien negeert Slob met zijn aanpak bewust de mogelijkheid van de samenwerkingsschool van openbaar en bijzonder onderwijs. Daarvoor is nota bene na vier decennia politieke discussie de Grondwet gewijzigd. Als in Terneuzen wordt gekozen voor de samenwerkingsschool, wordt wel aan de Grondwet voldaan.

Lees de brief aan de Tweede Kamer

SP brengt algemene acceptatieplicht weer in beeld

Gepubliceerd op door Drs. Martin van den Bogaerdt

De SP in de Tweede Kamer pleit opnieuw voor algemene acceptatieplicht in het onderwijs. Dat zou betekenen dat ook scholen voor bijzonder onderwijs, die nu nog leerlingen mogen weigeren op grond van hun levensovertuiging, voortaan alle leerlingen moeten toelaten.

De Tweede Kamer verklaarde het wetsvoorstel voor algemene acceptatieplicht in april vorig jaar controversieel, waardoor het niet meer in de demissionaire periode van het vorige kabinet-Rutte kon worden behandeld.

Het wetsvoorstel werd al in 2005 ingediend door voormalig PvdA-Tweede Kamerlid en huidig SER-voorzitter Mariëtte Hamer. Na advisering door de Raad van State in 2006 en een aantal wijzigingsvoorstellen in datzelfde jaar bleef het echter vier jaar stil.

In 2010 kwam de regeling wederom aan bod in de Tweede Kamer en ook in 2014, waarna de Onderwijsraad er mede op aandringen van toenmalig PvdA-Kamerlid en huidig Verus-voorzitter Loes Ypma een advies over uitbracht. Daarna bleef het wederom stil tot het wetsvoorstel vorig jaar dus controversieel werd verklaard.

Algemene acceptatieplicht: iedereen welkom!

De SP heeft het idee voor algemene acceptatieplicht nu weer naar boven gehaald. Om de wenselijkheid ervan te illustreren, verwijst SP-Tweede Kamerlid Peter Kwint naar het feit dat in het openbaar onderwijs iedereen welkom is. De vrijheid van onderwijs, zoals vastgelegd in artikel 23 van de Grondwet, moet wat hem betreft worden gewijzigd:

De onderste tweet van Kwint staat in het teken van thuisonderwijs. De SP’er is erop tegen dat ouders op grond van hun levensovertuiging voor hun kinderen een ontheffing van de leerplicht kunnen krijgen.

Algemene acceptatieplicht voor gelijke kansen

VOS/ABB, de Vereniging Openbaar Onderwijs (VOO) en het platform CBOO stuurden in maart vorig jaar een gezamenlijke brief naar de Tweede Kamer om het belang van algemene acceptatieplicht te benadrukken.

Directeur Hans Teegelbeckers van VOS/ABB had daarvoor in een commentaar op deze website laten weten dat het hoog tijd is dat algemene acceptatieplicht wordt ingevoerd om gelijke talenten daadwerkelijk gelijke kansen te geven.

Leerlingen vertellen over hun droomschool

Gepubliceerd op door Drs. Martin van den Bogaerdt

Voor het congres ‘100 Jaar Vrijheid van Onderwijs’ is een filmpje gemaakt, waarin leerlingen en pabo-studenten vertellen over hun droomschool.

Het congres was op vrijdag 17 november in Doorn. Het was georganiseerd door VOS/ABB in samenwerking met profielorganisaties uit het bijzonder onderwijs.

In het filmpje komen studenten van de openbare pabo van de Hogeschool Rotterdam aan het woord en leerlingen van het islamitische Avicenna College, het algemeen bijzondere Montessori Lyceum en de gereformeerde scholengemeenschap Randstad in Rotterdam, de christelijke basisschool De Nieuwe Weg in Oostvoorne en de reformatorische basisschool Admiraal de Ruyter in Krimpen aan den IJssel.

 

Nieuw boek over duale bestel gepresenteerd

Gepubliceerd op door Drs. Martin van den Bogaerdt

Op het congres ‘100 Jaar Vrijheid van Onderwijs’ is het boek De houdbaarheid van het duale bestel gepresenteerd.

Het boek is uitgebracht vanwege het feit dat het 100 jaar geleden is dat in 1917 in grondwetsartikel 23 de gelijke overheidsbekostiging van openbaar en bijzonder onderwijs is vastgelegd. De redactie was in handen van Miek Laemers. Zij is bijzonder hoogleraar onderwijsrecht aan de Vrije Universiteit in Amsterdam.

Aan de publicatie werkten ook andere wetenschappers van de VU mee, alsmede bijzonder hoogleraar Pieter Huisman van de Erasmus Universiteit Rotterdam. De bijzondere leerstoel van Huisman wordt mede in stand gehouden door VOS/ABB.

Het congres waarop het boek werd gepresenteerd, was georganiseerd door VOS/ABB in samenwerking met de profielorganisatie Verus, VBS, LVGS en ISBO.

Sprekers waren wiskundeleraar René Kneyber die lid is van de Onderwijsraad, de Nijmeegse hoogleraar Ben Vermeulen die onder meer verbonden is aan de Raad van State, hoogleraar Maarten Simons van KU Leuven en trendwatcher Farid Tabarki. Het congres was vrijdag op landgoed Zonheuvel in Doorn.

Er is verslag van het congres gemaakt.

Het boek De houdbaarheid van het duale bestel kan worden besteld via Miek Laemers: m.t.a.b.laemers@vu.nl. Het kost 15 euro (ex. btw en ex. verzendkosten).

Katholieke en protestantse scholen verliezen terrein

Gepubliceerd op door Drs. Martin van den Bogaerdt

In het voortgezet onderwijs verliezen katholieke en protestants-christelijke scholen terrein. In het primair onderwijs is de verhouding stabiel. Dat meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).

Bijna drie op de tien leerlingen gaan naar openbare scholen. Dat is al decennia zo in het primair onderwijs. Inmiddels is dat in het voortgezet onderwijs ook zo. Sinds de jaren 80 is wat dit betreft een stijgende lijn te zien.

Katholieke en protestants-christelijke scholen voor voortgezet onderwijs verliezen niet alleen terrein aan openbare scholen, maar ook aan andere bijzondere scholen, zoals islamitische, reformatorische en joodse scholen.

Lees meer…

De staat van het openbaar onderwijs

Gepubliceerd op door Drs. Martin van den Bogaerdt

VOS/ABB, de Vereniging Openbaar Onderwijs (VOO) en het platform CBOO hebben woensdag op een gezamenlijk symposium in Amersfoort de publicatie De staat van het openbaar onderwijs gepresenteerd. 

Aanleiding voor de publicatie is dat honderd jaar geleden met artikel 23 over de vrijheid van onderwijs de gelijke overheidsbekostiging van openbare en bijzondere scholen in de Nederlandse Grondwet werd vastgelegd.

Openbaar onderwijs presteert goed

In het eerste deel van de publicatie laat onderwijssocioloog Sjaak Braster van de Erasmus Universiteit Rotterdam aan de hand van gegevens van het onderwijsprogramma PISA van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) zien hoe het openbaar onderwijs presteert. Hij concludeert  dat Nederlandse openbare scholen het bijzonder goed doen vergeleken met openbare scholen in ons omringende landen.

De laatste jaren worden de verschillen tussen openbaar en bijzonder onderwijs steeds kleiner, ziet Braster. Dat geldt voor cognitieve onderwijsopbrengsten, maar ook voor de niet-cognitieve: leerlingen van openbare en bijzondere scholen voelen zich over het algemeen thuis op hun school, waarbij hij opmerkt dat openbare scholen het op dat vlak net iets beter  doen dan bijzondere scholen.

Hij laat ook zien dat de sociaaleconomische achtergrond van leerlingen in het openbaar onderwijs tegenwoordig niet meer van invloed is op lees-, reken- en natuurkundeprestaties. Bovendien toont Braster aan dat een hoog percentage anderstalige leerlingen geen effect meer heeft op individuele prestaties. Hij noemt dat een verdienste van het Nederlandse onderwijs, waarin de verschillen tussen openbare en bijzondere scholen nog maar klein zijn.

Kernwaarden openbaar onderwijs

Het tweede deel van deze publicatie bestaat uit een verzameling inspirerende essays. Verschillende auteurs laten aan de hand van praktijkvoorbeelden en vaak op heel persoonlijke wijze zien hoe uniek het openbaar onderwijs voor hen was en is. De auteurs kennen zeer diverse achtergronden: leerkracht, ouder, schoolleider, student, wetenschapper, journalist enzovoort. Deze diverse achtergronden betekenen evenzovele invalshoeken.

Aan de hand van de kernwaarden van het openbaar onderwijs, die door VOS/ABB, de VOO en het CBOO worden gedeeld, komen verleden, heden en toekomst aan bod. Het gaat onder andere over de kernwaarde dat in het openbaar onderwijs elke leerling welkom is, ongeacht zijn of haar achtergrond. Ook algemene benoembaarheid komt aan bod. Deze elementen van diversiteit en wederzijds respect zijn kenmerkend voor het openbaar onderwijs, dat immers van en voor iedereen is.

Publicatie bestellen

Deelnemers aan het symposium in Amersfoort hebben De staat van het openbaar onderwijs gekregen. Wilt ook u de publicatie ontvangen? Stuurt u dan een mailtje naar welkom@vosabb.nl onder vermelding van ‘De staat van het openbaar onderwijs’, uw naam, uw adres en de organisatie waarvoor u werkt.

Leden van VOS/ABB en VOO betalen 15 euro per stuk, niet-leden 25 euro per stuk (dat is inclusief verzendkosten).

De publicatie staat online in de vorm van een flipbook dat u op uw scherm kunt lezen en als pdf-document dat u kunt downloaden en eventueel kunt printen.

Schoolvoorbeelden: 100 jaar onderwijsdiversiteit

Gepubliceerd op door Drs. Martin van den Bogaerdt

Naar aanleiding van het feit dat het 100 jaar geleden is dat openbaar en bijzonder onderwijs financieel gelijk werden gesteld, is het boek Schoolvoorbeelden: 100 jaar onderwijsdiversiteit in 10 portretten verschenen.

De auteurs Bea Ros en Peter Zunneberg interviewden voor hun boek tien Nederlanders over hun tijd op de basisschool. ‘Hun verhalen verbeelden honderd jaar onderwijs in vele soorten en smaken’, meldt Ten Brink Uitgevers.

Daarnaast komen in het boek politici en onderwijsmensen aan het woord over de vraag in hoeverre artikel 23 van de Grondwet nog bij de tijd is.

Het boek kost 22,50 euro. U kunt het bestellen bij Ten Brink Uitgevers.

Tentoonstelling in Dordrecht

In samenwerking met onder anderen de auteurs van dit boek hebben Het Hof van Nederland en het Nederlands Onderwijsmuseum in Dordrecht de tentoonstelling Vrijheid blijheid? samengesteld. De expositie is tot eind maart 2018 te zien.

Symposium ‘De staat van het openbaar onderwijs’

Gepubliceerd op door Drs. Martin van den Bogaerdt

VOS/ABB, de Vereniging Openbaar Onderwijs (VOO) en het platform CBOO organiseren een landelijk symposium naar aanleiding van 100 jaar onderwijspacificatie. Op dit congres op woensdag 13 september in De Observant in Amersfoort wordt de gezamenlijke publicatie De staat van het openbaar onderwijs gepubliceerd.

Het is 100 jaar geleden dat er een politiek staakt-het-vuren werd gesloten over de gelijke bekostiging van het bijzonder onderwijs. Dat werd in 1917 vastgelegd in artikel 23 van de Grondwet over de vrijheid van onderwijs. Hiermee kwam een formeel einde aan de jarenlange schoolstrijd in Nederland.

Onderzoek

De drie landelijke organisaties in het openbaar onderwijs grijpen deze gelegenheid aan om een gezamenlijk symposium te organiseren over de staat van het openbaar onderwijs.

Bij het symposium hoort de gezamenlijke uitgave De staat van het openbaar onderwijs. Daarin zal worden ingegaan op het openbaar onderwijs in het verleden, het heden en de toekomst. Auteurs die een bijdrage leveren aan deze uitgave, zullen diverse workshops verzorgen.

Meer informatie en aanmelden.

Symposium ‘100 jaar onderwijsvrijheid: hoe vrij is vrij?’

Gepubliceerd op door Drs. Martin van den Bogaerdt

Op zaterdag 9 september kunt u in het Nationaal Onderwijsmuseum in Dordrecht naar het symposium 100 jaar onderwijsvrijheid: hoe vrij is vrij?.

Tijdens dit symposium worden kritische kanttekeningen geplaatst bij de onderwijspacificatie van 1917. Het gaat om de vraag van wie de school eigenlijk is als de overheid die financiert en de inspectie de kwaliteit ervan bewaakt.

Onderzoeker John Exalto van de Vrije Universiteit in Amsterdam zal tijdens het symposium zijn nieuwe boek Van wie is het kind? Twee eeuwen onderwijsvrijheid in Nederland presenteren. Vanaf 7 september is ook de tentoonstelling Vrijheid, blijheid? te zien in museum Hof van Nederland in Dordrecht.

De staat van het openbaar onderwijs

Op woensdag 13 september is in Amersfoort het symposium De staat van het openbaar onderwijs, waar het gelijknamige boek zal worden gepresenteerd. Dit symposium en deze uitgave worden verzorgd door VOS/ABB en de Vereniging Openbaar Onderwijs.

Lees meer…

Samenwerkingsscholen: Onderwijsraad leeft in verleden

Gepubliceerd op door Drs. Martin van den Bogaerdt

Het negatieve advies van de Onderwijsraad over de instandhouding van samenwerkingsscholen door stichtingen voor openbaar onderwijs is gebaseerd op achterhaalde omstandigheden van vijftien jaar geleden. Daarom neemt de regering het niet over, meldt staatssecretaris Sander Dekker van OCW.

De Onderwijsraad stelde zich op het standpunt dat stichtingen voor openbaar onderwijs geen samenwerkingsscholen in stand kunnen houden, omdat dat buiten de constitutionele kaders zou zijn. Dekker meldt de Eerste Kamer in een nadere memorie van toelichting over de vereenvoudiging van de vorming van samenwerkingsscholen, dat de argumentatie van de Onderwijsraad is achterhaald.

Er hebben zich volgens hem ontwikkelingen voorgedaan die de verschillen tussen openbaar en bijzonder onderwijs hebben verkleind. Hij noemt als voorbeelden dat het meeste openbaar onderwijs tegenwoordig bestuurlijk is verzelfstandigd en dat de verschillen tussen ambtenaren (openbaar onderwijs) en werknemers (bijzonder onderwijs) aanzienlijk zijn verkleind.

De staatssecretaris stelt dat hij de overeenkomsten en mogelijkheden wil benadrukken. ‘De kern van het duale systeem is immers dat aan zowel openbaar als bijzonder onderwijs zo goed mogelijk recht wordt gedaan. De regering is van oordeel dat door haar gekozen vormgeving van de samenwerkingsschool op schoolniveau (in plaats van op bestuursniveau) ertoe leidt dat het ook mogelijk is dat een samenwerkingsschool door een stichting voor openbaar onderwijs in stand wordt gehouden.’

De uitleg van de staatssecretaris volgt op vragen van de ChristenUnie.

Lees meer…

Inspectie: vrijheid van onderwijs leidt tot segregatie

Gepubliceerd op door Drs. Martin van den Bogaerdt

De keerzijde van grondwetsartikel 23 over de vrijheid van onderwijs is dat het sociale segregatie in de hand werkt. Dat zegt inspecteur-generaal Monique Vogelzang van de Inspectie van het Onderwijs.

‘Ik vind de onderwijsvrijheid uniek en heel goed voor de keuzevrijheid, de autonomie en de kwaliteit van scholen. Er is ook geen enkel land in Europa dat zo’n gevarieerd onderwijsaanbod heeft als Nederland. Maar tegelijkertijd lopen we ook tegen keerzijde van de onderwijsvrijheid op. We zien dat sociale groepen elkaar op school opzoeken. Hoger opgeleide ouders kiezen heel bewust voor de kansen. Zij denken daarbij eerder aan een categoraal gymnasium, dan aan een brede scholengemeenschap’, aldus de baas van de inspectie in Trouw.

Zij verwijst in de krant naar de situatie in Amsterdam, waar ouders ‘bereid zijn kilometers te fietsen naar een bepaalde basisschool omdat ze die in de buurt niet goed genoeg vinden’. Dit is volgens haar een voorbeeld van hoe artikel 23 van de Grondwet over de vrijheid van onderwijs sociale segregatie veroorzaakt.

Lees meer…

The Dutch way in education

Gepubliceerd op door Drs. Martin van den Bogaerdt

De demissionaire minister Jet Bussemaker en staatssecretaris Sander Dekker van OCW hebben maandag op de bijeenkomst ‘Honderd jaar onderwijspacificatie’ in Den Haag de publicatie The Dutch way in education in ontvangst genomen.

Deze publicatie gaat gaat over het onderwijs, het leren en het leidinggeven op de Nederlandse manier. Een van de auteurs is de Britse professor Alma Harris. De hoogleraar Educational Leadership aan het Institute of Education in Londen noemt het Nederlandse onderwijs een ‘hidden gem’.

Equity in Dutch DNA

Zij baseert zich voor die uitspraak op het feit dat Nederland het al jaren goed doet op de internationale lijstjes van het Programme for International Student Assessment (PISA) van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO). Nederland kent volgens PISA een goede balans tussen excellentie en gelijke kansen. ‘Equity is in the Dutch DNA’, zei Harris op de bijeenkomst in Den Haag.

Een andere auteur is onderwijssocioloog Marc Vermeulen van TIAS School for Business and Society. Hij ziet juist dat de kansenongelijkheid in het Nederlandse onderwijs toeneemt. Hij noemde op de bijeenkomst in Den Haag onder andere het risico van het toenemende aantal elitescholen, die hij beschouwt als ‘defensieve bastions’.

The Dutch way in education, auteurs: E. Hooge, G. Biesta, M. Snoek, M. van der Meer, S. Waslander, M. Vermeulen, I. de Wolf, C. Hummels, R. Wolff, J. Doornenbal en A. Harris.
ISBN: 9789079336227. Prijs: 29,95 euro.

Congres ‘Openbaar onderwijs en overheid’

Gepubliceerd op door Drs. Martin van den Bogaerdt

Op 19 mei is er in Den Haag een congres met als thema ‘Openbaar onderwijs en overheid’. Het wordt georganiseerd door het platform CBOO.

Vier sprekers gaan in op een eigen deelthema:

  1. Prof. mr. dr. Dick Mentink: openbaar onderwijs en 100 jaar onderwijspacificatie.
  2. Prof. dr. Sjaak Braster: de identiteit van het openbaar onderwijs.
  3. Mr. Philip Geelkerken: de relatie tussen het openbaar onderwijs en de gemeenten.
  4. Prof. mr. dr. Pieter Huisman: de staat van het openbaar onderwijs.

De gratis toegankelijke bijeenkomst is op 19 mei van 13.30 tot 16.30 uur bij het CAOP aan het Lange Voorhout 13 in Den Haag. Aanmelden kan via info@cboo.nl.

Algemene acceptatieplicht controversieel verklaard

Gepubliceerd op door Drs. Martin van den Bogaerdt

De Tweede Kamer heeft het wetsvoorstel voor algemene acceptatieplicht controversieel verklaard. Dit betekent dat het niet meer in de demissionaire periode van het huidige kabinet zal worden behandeld.

VOS/ABB, de Vereniging Openbaar Onderwijs (VOO) en het platform CBOO hebben er voor de Tweede Kamerverkiezingen in een gezamenlijke brief op aangedrongen om nu eindelijk het wetsvoorstel voor algemene acceptatieplicht in behandeling te nemen. Het PvdA-voorstel is al in 2005 ingediend en sindsdien is het een aantal keren aan de orde geweest, maar zonder resultaat.

VOS/ABB, VOO en CBOO vinden het niet meer van deze tijd dat scholen leerlingen kunnen weigeren, omdat dit getuigt van de hokjesgeest uit het verzuilde Nederland in de voorbije 20e eeuw. Bijzondere scholen, zoals protestants-christelijke, rooms-katholieke en islamitische, kunnen echter op basis van de wet nog steeds de deur dichthouden voor leerlingen als hun levenswijze niet bij de religieuze uitgangspunten van de school zou passen.

Openbare scholen laten in principe alle leerlingen toe, ongeacht hun levensovertuiging, godsdienst, politieke gezindheid, afkomst, geslacht of seksuele voorkeur. Dit geldt ook voor personeelsleden.

Ga voor informatie naar de kernwaarden van het openbaar onderwijs.

Brief over algemene acceptatieplicht naar Tweede Kamer

Gepubliceerd op door Drs. Martin van den Bogaerdt

VOS/ABB, de Vereniging Openbaar Onderwijs (VOO) en het platform CBOO pleiten voor algemene acceptatieplicht in het primair en voortgezet onderwijs. In een brief aan de Tweede Kamer wordt de Regeling toelatingsrecht bijzonder onderwijs in herinnering geroepen, met het verzoek om deze regeling (eindelijk) in behandeling te nemen. 

De regeling is in 2005 door toenmalig PvdA-Tweede Kamerlid Mariëtte Hamer ingediend. Na advisering door de Raad van State in 2006 en een aantal wijzigingsvoorstellen in datzelfde jaar bleef het vier jaar stil. In 2010 is de regeling wederom aan bod gekomen in de Tweede Kamer en ook in 2014, waarna de Onderwijsraad er een advies over heeft uitgebracht. Sindsdien is het wederom stil.

De strekking van de voorgestelde regeling – algemene acceptatieplicht in het primair en voortgezet onderwijs – is echter nog steeds buitengewoon actueel. In dit kader wordt er in de brief gewezen op het honderdjarig bestaan van artikel 23 van de Grondwet over de gelijke bekostiging van openbaar en bijzonder onderwijs. Dit grondwetsartikel laat het bijzonder onderwijs toe om leerlingen uit te sluiten als die op grond van godsdienstige uitgangspunten niet bij de school zouden passen.

‘Algemene acceptatieplicht in het funderend onderwijs is een belangrijke kwestie die gezien de maatschappelijke noodzaak van integratie niet meer op de lange baan mag worden geschoven’, zo staat in de brief van VOS/ABB, VOO en CBOO.

Gelijke kansen

Directeur Hans Teegelbeckers van VOS/ABB liet afgelopen december in een commentaar op deze website al weten dat het hoog tijd is dat in het gehele funderend onderwijs algemene toegankelijkheid moet worden ingevoerd om gelijke talenten daadwerkelijk gelijke kansen te geven.

Lees meer…

 

‘Openbare samenwerkingsschool ongrondwettelijk’

Gepubliceerd op door Drs. Martin van den Bogaerdt

Een samenwerkingsschool van openbaar en bijzonder onderwijs onder openbaar bestuur is in strijd met de Grondwet, ook als deze constructie wordt aangevuld met een identiteitscommissie en geschillenregeling. Dat staat in een advies van de Raad van State aan de Eerste Kamer.

De regering stelt dat in een samenwerkingsschool met een identiteitscommissie aangevuld met een geschillencommissie de samenwerking van openbaar en bijzonder onderwijs min of meer gelijkwaardig is. De Raad van State merkt echter op dat de gekozen constructie in strijd is met de Grondwet.

‘Een identiteitscommissie op schoolniveau kan er niet aan afdoen dat het laatste woord bij een conflict over het openbare karakter of de bijzondere identiteit van de school, bij het bevoegd gezag ligt. Een geschillenregeling maakt dat niet anders. Ook in dat geval blijft het bestuur van de school bij onderwerpen als richting en identiteit van de school, bij uitstek verantwoordelijk voor het realiseren van de statutaire doelstelling.’

De Raad van State stelt dat  een samenwerkingsschool onder overheidsbestuur ‘grondwettelijk ontoelaatbaar’ is, ook als er een identiteitscommissie wordt ingesteld en er een geschillenregeling komt. ‘Dat gegeven, gevoegd bij het feit dat de overheid zich als bevoegd gezag van de samenwerkingsschool niet kan binden aan het bijzonder onderwijs zonder in strijd te komen met het neutraliteitsvereiste en het vereiste van algemene benoembaarheid van het personeel, sluit een samenwerkingsschool waarvan het bestuur onder overwegende overheidsinvloed staat, grondwettelijk uit’, zo staat in het advies.

Lees het volledige advies

Het negatieve advies van de Raad van State is voor VOS/ABB geen verrassing, omdat de inhoud aansluit bij een eerder advies waarin de raad ook negatief oordeelde over de vorming van samenwerkingsscholen.

Samenwerking noodzakelijk!

Het voornamelijk bezwaar dat VOS/ABB ziet is dat het tegenhouden van de versoepeling van de regels rond de samenwerkingsscholen vooral de in krimpgebieden noodzakelijke samenwerking tussen openbaar en bijzonder onderwijs in de weg zit. Dit zorgt ervoor dat het aantal informele samenwerkingsvormen zal blijven toenemen, wat leidt tot een uitholling van grondwetsartikel 23 over de vrijheid van onderwijs.

Als de door de Tweede Kamer aangenomen Wet samen sterker door vereenvoudiging samenwerkingsschool ook door de Eerste Kamer komt, kan met artikel 23 in het achterhoofd worden gehandeld om ook in krimpgebieden goed onderwijs te behouden.

Informatie: Ronald Bloemers, 06-51914694, rbloemers@vosabb.nl

Levenskunst in school van de toekomst

Gepubliceerd op door Drs. Martin van den Bogaerdt

In de school van de toekomst wordt het vak ‘levenskunst’ gegeven. Hierin zal de nadruk liggen op de diversiteit aan opvattingen die er in de samenleving zijn. Docent en onderzoeker Erik Renkema van Hogeschool Windesheim sprak hier dinsdag over tijdens een expertmeeting over het toekomstconcept School!. Deze bijeenkomst bij VOS/ABB in Woerden stond in het teken van de School!Week van het openbaar en algemeen toegankelijk onderwijs.

Het concept School! is ontwikkeld door VOS/ABB en de Vereniging Openbaar Onderwijs. Het voorziet in onderwijs dat het duale bestel op basis van grondwetsartikel 23 achter zich heeft gelaten en aldus boven de denominaties zal zijn uitgestegen.

Er zullen in de toekomst in Nederland geen openbare, christelijke, islamitische of wat voor scholen dan ook zijn, maar ‘scholen’ die goed onderwijs verzorgen voor álle kinderen. Het concept School! gaat ervan uit dat het primair en voortgezet onderwijs op basis van diversiteit, gelijkwaardigheid en wederzijds respect aandacht zullen hebben voor onder andere godsdienst en levensbeschouwing.

Levenskunst voor identiteitsvorming

Erik Renkema spreekt in dit kader over het ‘School!Vak levenskunst’. Hierin zou wat hem betreft de nadruk moeten liggen op de diversiteit aan opvattingen die er in de samenleving zijn. Hij beschouwt het concept School! als het voorbeeld van onderwijs dat uitgaat van democratie en pluralisme.

Het vak ‘levenskunst’ zou volgens Renkema oriënterend vormingsonderwijs moeten zijn, dat in dienst staat van de identiteitsvorming van leerlingen, zodat die zichzelf en anderen leert kennen en begrijpen. Het vak zou diverse vormingsgebieden kunnen samenbrengen. Daarbij kunnen verhalen, symbolen en rituelen hun rol spelen.

‘Levenskunst’ is nadrukkelijk een schoolvak voor álle kinderen. Het liefst ziet Renkema hierin vakleerkrachten opereren die de ‘kunst van het vragen stellen’ goed beheersen. Hij pleitte tijdens de bijeenkomst in Woerden voor constructief overleg tussen het openbaar en bijzonder onderwijs over de beginselen van het vak ‘levenskunst’.

Monistisch bestel

Tijdens expertmeeting sprak ook emeritus hoogleraar Siebren Miedema van de Vrije Universiteit in Amsterdam. Als godsdienstpedagoog lanceerde hij het ‘monistische bestel’ in plaats van het huidige duale bestel van openbaar en bijzonder onderwijs. In het monistische bestel zijn alle scholen bijzonder in de zin van pedagogische vorming op het gebied van levensbeschouwing. De school ziet hij als ‘embryo’ van de samenleving.

Privéscholen moeten worden voorkomen, stelt Miedema. Alle scholen worden door de overheid bekostigd, waarbij zij aan ‘reële overheidsdoelen’ voldoen. Dit betekent volgens Miedema echter geenszins dat er sprake zal zijn van staatsonderwijs. Er is evenmin invloed van welke godsdienstige instelling dan ook. Miedema ziet in de toekomst een school voor zich met levensbeschouwelijke vorming voor álle kinderen.

De emeritus hoogleraar is geen voorstander van godsdienstig en humanistisch vormingsonderwijs (g/hvo) zoals de zogenoemde zendende instanties dat nu buiten de pedagogische verantwoordelijkheid van de school in het openbaar onderwijs verzorgen.

Verbinding met g/hvo

Docent en trainer Tamar Kopmels die ook auteur is van Verhalen vertellen en vragen stellen, sprak over lessen ‘leren leven’ die een verbinding tot stand brengen tussen de actief pluriforme opdracht van het openbaar onderwijs en g/hvo. Hierin gaat het over kennisoverdracht, brede vorming en de ontwikkeling van de eigen levensbeschouwing via ontmoeting.

Acceptatieplicht

Directeur Hans Teegelbeckers van VOS/ABB concludeert dat de expertmeeting waardevolle discussies opleverde over de school van de toekomst. Alle aanwezigen waren het erover eens dat er nog een lange weg te gaan is naar het concept School!.

De invoering van algemene acceptatieplicht wordt gezien als een eerste stap, omdat het niet meer van deze tijd is dat het bijzonder onderwijs met de grondwet in de hand de mogelijkheid heeft om leerlingen te weigeren. ‘Wij zullen stevig op inzetten, in onze politieke lobby en in het maatschappelijke debat over goed onderwijs’, aldus Teegelbeckers.

‘Veel bijzondere scholen zijn in feite openbaar’

Gepubliceerd op door Drs. Martin van den Bogaerdt

‘Bijzondere scholen zijn in naam nog katholiek of protestant, maar hebben vaak een openbaar karakter’, zegt voorzitter Boris van der Ham van het Humanistisch Verbond.

De Vereniging Openbaar Onderwijs (VOO) sprak met Van der Ham naar aanleiding van oprichting van De Amsterdamse Mavo, de eerste humanistische school in Nederland. Het humanisme is sinds 2014 erkend als stroming binnen het duale bestel, wat het mogelijk maakt om een school op humanistische grondslag te stichten.

Openbaar karakter

De humanistische school valt onder het bijzonder onderwijs, is algemeen toegankelijk en profileert zich als ‘burgerschapsschool’. In dit kader merkt Van der Ham op dat het bijzonder onderwijs pluriformer is dan gedacht. De verschillen met het openbaar onderwijs zijn volgens hem in de loop der jaren kleiner geworden. ‘Bijzondere scholen zijn in naam nog katholiek of protestant, maar hebben vaak een openbaar karakter’, aldus het voormalig D66-Tweede Kamerlid.

Toch vindt Van der Ham de discussie over artikel 23 van de Grondwet over de vrijheid van onderwijs nog steeds heel actueel. ‘Want er zijn nog steeds bijzondere scholen waar direct of indirect selectie plaatsvindt en erger nog, we kennen voorbeelden van reformatorisch of islamitisch onderwijs waar vormen van uitsluiting voorkomen en waar interpretaties worden gegeven die onze kinderen beslist niet opleiden tot zelfstandige en breed geïnformeerde burgers. Daar moeten we geen genoegen mee nemen.’

Lees meer…

Magazine Naar School! van VOS/ABB besteedde in het februarinummer aandacht aan De Amsterdamse Mavo. Lees het artikel Nieuw: humanistisch voortgezet onderwijs.

Eén op vijf joden wil af van bijzonder onderwijs

Gepubliceerd op door Drs. Martin van den Bogaerdt

Eén op de vijf joden in Nederland is voor het opheffen van het bijzonder onderwijs als dat goed is voor de integratie, meldt het Nieuw Israëlietisch Weekblad (NIW).

Het NIW hield in samenwerking met de Vrije Universiteit in Amsterdam en Kieskompas een enquête onder joden in Nederland. De enquête ging over kwesties als het mogelijke gevaar van de islam, antisemitisme, fysiek geweld en de opkomst van rechts populisme.

Ook de vrijheid van onderwijs kwam in de enquête aan bod. Deze vrijheid, die vastligt in artikel 23 van de Grondwet, bepaalt dat bijzonder onderwijs, waar de joodse scholen onder vallen, en openbaar onderwijs gelijkelijk worden gefinancierd.

Ongeveer één op de vijf joden die aan de enquête meededen, geeft aan dat het bijzonder onderwijs kan worden opgeheven als dat goed is voor de integratie. Bijna een kwart is bereid daarvoor het recht op te geven op wat ‘onderwijs eigen stijl’ wordt genoemd.

Lees meer…

Wat wil de politiek met artikel 23?

Gepubliceerd op door Drs. Martin van den Bogaerdt

In het maartnummer van het blad De VBS staat een beknopt overzicht van de standpunten van verschillende politieke partijen over artikel 23 van de Grondwet (vrijheid van onderwijs).

De politici die in het overzicht aan het woord komen, zijn Michel Rog van het CDA, Paul van Meenen van D66, Eppo Bruins van de ChristenUnie, Jasper van Dijk van de SP, Loes Ypma van de PvdA, Rik Grashoff van GroenLinks, Roelof Bisschop van de SGP en Pieter Duisenberg van de VVD.

De VBS is het blad van de Vereniging Bijzondere Scholen.

Download het overzicht

ChristenUnie houdt stug vast aan verzuild onderwijs

Gepubliceerd op door Drs. Martin van den Bogaerdt

Tweede Kamerlid Eppo Bruins van de ChristenUnie hoopt dat het openbaar onderwijs een zuil wordt binnen het bijzonder onderwijs. Met zijn uitspraak in het kader van de campagne Ik heb hoop! van de christelijke profielorganisatie Verus laat hij zien niet op de hoogte te zijn van de identiteit en de maatschappelijke meerwaarde van de openbare scholen.

‘Mijn hoopvolle idee voor Nederland is dat ook openbare scholen een zuil mogen worden in het bijzonder onderwijs. Want de ChristenUnie staat voor kleine en middelgrote scholen met sterke identiteit, waarbij ouders, leerlingen en leraren vrijuit hun geloof kunnen belijden, en dat gunnen we ook zo ontzettend de leraren en de leerlingen in het openbaar onderwijs. Dus maak al het openbaar onderwijs ook bijzonder’, aldus Bruins.

 

Bruins snapt het niet…

Met zijn uitspraken geeft de onderwijswoordvoerder van de ChristenUnie er blijk van dat hij niet goed op de hoogte is van de identiteit en de maatschappelijke meerwaarde van het openbaar onderwijs. Openbare scholen gaan immers op basis van hun kernwaarden uit van aandacht voor godsdienst en levensbeschouwing. Juist in de algemeen toegankelijke openbare scholen, die geen onderscheid maken op basis van onder meer geloof, kunnen leraren en leerlingen op basis van diversiteit en gelijkwaardigheid vrijuit zijn wie zij zijn.

Bijzondere scholen daarentegen hebben op basis van grondwetsartikel 23 over de vrijheid van onderwijs nog steeds de mogelijkheid om leraren en leerlingen te weigeren als hun levensbeschouwing en levenswijze niet bij de godsdienstige uitgangspunten van de school zouden passen.

Concept School!

VOS/ABB gunt het openbaar én bijzonder onderwijs ontzettend het concept School!, dat toekomstgericht is en de 20e-eeuwse zuilen achter zich laat. In de School!Week is er op dinsdag 21 maart in Woerden een discussiemiddag over dit toekomstconcept, dat door VOS/ABB en de Vereniging Openbaar Onderwijs is ontwikkeld.

Een eerste stap naar het concept School! is de invoering van algemene acceptatieplicht, opdat ook christelijke en andere bijzondere scholen geen leerlingen meer mogen weigeren. Onlangs heeft VOS/ABB daarover een brief naar de Tweede Kamer gestuurd.

Artikel 23 heeft segregerend effect

Gepubliceerd op door Drs. Martin van den Bogaerdt

Het bijzonder onderwijs heeft onevenredig weinig leerlingen met een niet-Nederlandse culturele achtergrond. Dat blijkt als cijfers waarmee de christelijke profielorganisatie Verus wil laten zien dat het bijzonder onderwijs geen segregerend effect zou hebben, in een bredere context worden geplaatst. 

Verus meldt dat het onzin is dat bijzondere scholen voor segregatie in het onderwijs zorgen, doordat deze scholen bepaalde leerlingen weigeren. Dat mogen ze op basis van artikel 23 van de Grondwet over de vrijheid van onderwijs.

Als bijvoorbeeld een christelijke school vindt dat de levenswijze van een leerling en/of diens ouders niet bij de religieuze uitgangspunten van die school past, dan mag deze leerling worden geweigerd. De praktijk laat zien dat dit minder vaak gebeurt dan voorheen, maar het komt nog steeds voor, bijvoorbeeld bij scholen met een sterke godsdienstige inslag.

60-40-verhouding

De christelijke profielorganisatie stelt dat de cijfers laten zien dat het geen steek houdt dat het bijzonder onderwijs een segregerend effect heeft. Verus benadrukt dat 60 procent van de leerlingen met een niet-Nederlandse culturele achtergrond op bijzondere scholen zit en 40 procent op openbare scholen.

Deze cijfers laten in een bredere context echter zien dat er wel degelijk een segregerend effect is. Van het totale aantal leerlingen in het primair en voortgezet onderwijs (speciaal onderwijs uitgezonderd) zit namelijk 26,3 procent op openbare scholen, terwijl dus 40 procent van de leerlingen met een niet-Nederlandse culturele achtergrond in het openbaar onderwijs zit. Dat is een significant verschil. Het openbaar onderwijs heeft dus relatief veel van deze leerlingen.

Andersom: van het totale aantal leerlingen (weer primair en voortgezet onderwijs bij elkaar opgeteld, het speciaal onderwijs uitgezonderd) zit 73,7 procent in het bijzonder onderwijs, terwijl hier slechts 60 procent van de leerlingen met een niet-Nederlandse culturele achtergrond onderwijs krijgt. In het bijzonder onderwijs zitten dus relatief weinig van deze leerlingen.

Het bovenstaande laat zien dat artikel 23 en daarmee het bijzonder onderwijs wel degelijk een segregerend effect hebben.

Algemene acceptatieplicht

Het bericht van Verus volgt op een brief aan de Tweede Kamer waarin VOS/ABB, de Vereniging Openbaar Onderwijs (VOO) en het platform CBOO pleiten voor algemene acceptatieplicht. Dit betekent dat ook het bijzonder onderwijs elke leerling zou moeten accepteren, net zoals het openbaar onderwijs dat doet.

VOS/ABB, VOO en CBOO zien algemene acceptatieplicht als een stap naar het concept School!. Dit concept voorziet in goed onderwijs voor alle kinderen zonder denominaties. In de toekomst zullen er geen openbare, christelijke, islamitische of wat voor scholen dan ook meer zijn, maar ‘scholen’ die op basis van diversiteit, gelijkwaardigheid en wederzijds respect aandacht hebben voor onder andere godsdienst en levensbeschouwing en álle leerlingen toelaten.

Discussiemiddag School!

Op 21 maart, tijdens de School!Week, is er in Woerden een discussiemiddag over het concept School!. Niet onbelangrijk: iedereen is welkom!

Terugkijken: Hans Teegelbeckers in Jacobine op Zondag

Gepubliceerd op door Drs. Martin van den Bogaerdt

Op 12 februari was directeur Hans Teegelbeckers te gast in de talkshow Jacobine op Zondag van de NCRV. Het ging over de vrijheid van onderwijs. 

Teegelbeckers ging onder andere in op het concept School! dat VOS/ABB samen met de Vereniging Openbaar Onderwijs (VOO) heeft ontwikkeld. Dit concept voorziet in goed onderwijs voor álle kinderen dat boven de denominaties is uitgestegen.

Er zijn dan geen openbare, protestants-christelijke, rooms-katholieke, islamitische of wat voor scholen dan ook, maar ‘scholen’ die op basis van diversiteit en wederzijds respect en met aandacht voor godsdienst en levensbeschouwing van en voor iedereen zijn. Het concept School! maakt een einde aan de hokjesgeest van het verzuilde onderwijs.

De twee andere gasten in Jacobine op Zondag waren fractieleider Gert-Jan Segers van ChristenUnie en de Rotterdamse onderwijswethouder Hugo de Jonge (CDA).

Jacobine op Zondag terugkijken

 

Stop met uitsluiten van leerlingen

Gepubliceerd op door Hans Teegelbeckers

De ChristenUnie wil af van het openbaar onderwijs, maar de argumenten die fractievoorzitter Gert-Jan Segers daarvoor gebruikt slaan nergens op. Wat we moeten afschaffen, is de grondwettelijke mogelijkheid die het bijzonder onderwijs nog steeds heeft om leerlingen uit te sluiten.

Segers was er afgelopen zaterdag in het politieke programma Kamerbreed op Radio 1 duidelijk over: weg met het openbaar onderwijs! Logisch, want de ChristenUnie is voor christelijk onderwijs. Maar dan moet hij wel met goede argumenten komen.

Laten we beginnen met zijn onjuiste veronderstelling dat openbaar onderwijs staatsonderwijs is. De openbare scholen vallen net als de bijzondere (waaronder christelijke) scholen bijna allemaal onder zelfstandige stichtingen. Er zijn nog maar een paar gemeenten die het openbaar onderwijs onder hun hoede hebben, maar de invloed van de overheid is tegenwoordig echt minimaal. Segers heeft kennelijk een belangrijke ontwikkeling gemist.

Zeggenschap ouders

Het idee van Segers dat bijzondere scholen van de ouders zijn, zoals hij in Kamerbreed zei, klopt ook al niet. Ja, een eeuw geleden werden scholen door of de overheid of ouders opgericht. Die tijd is allang voorbij.

In een deel van de bijzondere schoolbesturen zitten weliswaar ouders, maar meestal zijn het professionele bestuurders, net zoals in het openbaar onderwijs. Het openbaar en bijzonder onderwijs kennen ook allebei raden van toezicht. Ouders, personeel en leerlingen hebben weliswaar via de medezeggenschap invloed op de samenstelling van deze raden, maar dit betekent niet dat ze zeggenschap over de school hebben.

Het argument van Segers dat ouders in het bijzonder onderwijs meer keuzes kunnen maken, bijvoorbeeld voor dalton- of montessori-onderwijs, klopt evenmin. Er zijn natuurlijk net zo goed openbare dalton- en montessorischolen.

Van en voor iedereen

Je kunt je wel afvragen wat nog de verschillen zijn tussen bijzonder en openbaar onderwijs en hoe dit ouders, leerlingen en ook personeelsleden raakt. Het verschil zit dus niet in het belang dat scholen hechten aan het goed luisteren naar ouders. Het zit hem wel in de speciale rechten die artikel 23 van de Grondwet aan het bijzonder onderwijs geeft.

Zo mogen christelijke en andere bijzondere scholen leerlingen uitsluiten als die de (religieuze) identiteit van de school niet onderschrijven. Datzelfde grondwetsartikel zegt dat bijzondere scholen om die reden personeelsleden mogen weigeren. Gelukkig maakt tegenwoordig nog maar een klein deel van de bijzondere scholen gebruik van deze wettelijke mogelijkheid, maar het openbaar onderwijs staat als enige pal voor algemene toegankelijkheid en algemene benoembaarheid en weigert dus niemand. Met andere woorden: openbare scholen zijn van en voor iedereen.

Als we iets moeten afschaffen, is dat niet het openbaar onderwijs, maar de grondwettelijke mogelijkheid van uitsluiting. Als we het met elkaar eens zijn dat we onze kinderen op onze scholen goed willen voorbereiden op onze diverse maatschappij – waarin iedereen van alle nationaliteiten, geloven, zienswijzen en seksuele geaardheden met elkaar samenleeft – dan moeten we ervoor zorgen dat we loskomen van de hokjesgeest die zo kenmerkend was voor de verzuiling.

Hans Teegelbeckers, directeur VOS/ABB

Bert-Jan Kollmer, bestuurder Stichting Openbaar Voortgezet Onderwijs en de regio

Lambèrt van Genugten, bestuursvoorzitter Jan van Brabant College Helmond