De generieke korting op de bekostiging van de samenwerkingsverbanden voor passend onderwijs, die minister Dennis Wiersma onlangs aankondigde, belemmert de (door hemzelf gewenste) stap naar inclusiever onderwijs. Dat staat in een brief die de Vereniging Netwerk Leidinggevenden Passend Onderwijs (Netwerk LPO) en de Sectorraad samenwerkingsverbanden passend onderwijs VO naar de minister hebben gestuurd. VOS/ABB staat volledig achter de inhoud van deze brief.
Wiersma kondigde onlangs in een brief aan de Tweede Kamer aan dat hij samenwerkingsverbanden voor passend onderwijs gaat korten op hun bekostiging. De maatregel volgt op de Verbeteraanpak passend onderwijs en route naar inclusiever onderwijs die Wiersma’s voorganger Arie Slob in 2020 presenteerde.
In die verbeteraanpak staat onder andere dat het geld voor de samenwerkingsverbanden daar terecht moet komen waarvoor het bedoeld is, namelijk bij leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben. Slob gaf daarom aan dat samenwerkingsverbanden die een bovenmatig eigen vermogen hadden, dit versneld moesten afbouwen.
In reactie daarop stelden de samenwerkingsverbanden een gezamenlijk plan op. Vervolgens meldde Slob dat hij de samenwerkingsverbanden zou gaan korten als de afbouw zou achterblijven bij de ambities in dat plan. Wiersma meldt nu dat de afbouw onvoldoende is en dat hij daarom de bekostiging gaat terugschroeven.
Hij komt met een generieke korting, maar samenwerkingsverbanden die geen bovenmatig eigen vermogen hebben, worden hiervoor gelijktijdig gecompenseerd. Hij meldt ook dat hij de komende jaren wederom een generieke korting zal toepassen als mocht blijken dat de samenwerkingsverbanden nog steeds te veel vermogen hebben.
Ingrijpende gevolgen
Het Netwerk LPO en de Sectorraad samenwerkingsverbanden passend onderwijs VO melden in reactie op het besluit van Wiersma dat een generieke korting ingrijpende negatieve gevolgen zal hebben op een samenhangende aanpak om kinderen en jongeren gezond en veilig op te laten groeien. In hun brief aan de minister staat ook dat zij het betreuren dat het besluit is genomen zonder eerst met de samenwerkingsverbanden in gesprek te gaan. ‘Wij denken dat we alleen samen, vanuit bestuurlijk partnerschap, de ambities op passend en inclusief onderwijs kunnen waarmaken.’
In hun brief staat bovendien dat de Tweede Kamer (en daarmee ook Wiersma) zich baseren op achterhaalde en onvolledige informatie over de financiële staat van de samenwerkingswerkingsverbanden. De meest actuele informatie kwam pas laat beschikbaar, waardoor de Tweede Kamer die niet heeft kunnen meenemen in de begrotingsbehandeling.
Incidentele middelen
Ze wijzen er onder andere op dat er een vertekend beeld is ontstaan door het extra geld uit het Nationaal Programma Onderwijs dat naar de schoolbesturen en gemeenten ging. ‘Deze middelen werden deels voor dezelfde doeleinden ingezet als waarvoor de samenwerkingsverbanden de middelen uit de reserve wilden inzetten.’
Ook de deels structurele en deels incidentele bijdrage afgelopen najaar van € 45 miljoen doorkruist volgens het Netwerk LPO en de sectorraad de afbouw van de financiële reserves. ‘Een doelmatige inzet van publieke middelen betekent (…) afstemming met onderwijs- en gemeentelijke partners (…). U kunt en mag niet verwachten van samenwerkingsverbanden dat middelen in deze omvang in een dergelijk kort tijdsbestek doelmatig kunnen worden besteed. Deze middelen zijn nu wel opgenomen in de jaarrekening 2022.’
In de brief wordt ook de onzekerheid genoemd over het geld dat is vrijgemaakt voor de btw-compensatie. ‘Het is voor ons onduidelijk wat uw besluit om over te gaan op een generieke korting betekent voor de € 30 miljoen die de samenwerkingsverbanden als compensatie hebben ontvangen en die daarmee onderdeel zijn van de jaarrekening 2022. Deze middelen zijn ook meerjarig in de begroting van uw ministerie opgenomen.’
Inclusiever onderwijs
Een ander punt dat het Netwerk LPO en de sectorraad benoemen, is dat voor vrijwel alle maatschappelijke opgaven die zijn gedecentraliseerd, bijvoorbeeld jeugdhulp, in de afgelopen jaren meer geld beschikbaar is gesteld, maar dat het budget voor passend onderwijs sinds de invoering daarvan gefixeerd is gebleven. ‘Terwijl de omstandigheden en de daarmee samenhangende opgaven voor samenwerkingsverbanden in de afgelopen jaren sterk veranderd zijn.’
Een generieke korting van de samenwerkingsverbanden zal volgens het Netwerk LPO en de sectorraad betekenen dat de uitvoering van extra taken en ambities, zoals de stap naar inclusiever onderwijs die Wiersma namens het kabinet nastreeft, ernstig belemmerd zo niet onmogelijk wordt.