Uit de voorgestelde Wet Voorschriften vrijstelling leerplicht bij richtingbezwaren wordt niet duidelijk waarom de regering de vrijstelling voor thuisonderwijs wil handhaven. Een helder antwoord op die vraag is nodig, en dat moet zijn gebaseerd op het belang van het kind. Dat staat in de gezamenlijke bijdrage van VOS/ABB en de Vereniging Openbaar Onderwijs (VOO) aan de internetconsultatie over dit wetsvoorstel.
VOS/ABB en VOO missen verduidelijking in de memorie van toelichting over de mening van de regering over thuisonderwijs als optie. ‘Is deze mening nog hetzelfde als bij de totstandkoming van de Leerplichtwet 1969? Of niet? In beide gevallen moet duidelijk zijn hoe dit zich verhoudt tot dit wetsvoorstel’, zo staat in de bijdrage.
Bij de totstandkoming van het huidige artikel 23 van de Grondwet over de vrijheid van onderwijs werd thuisonderwijs genoemd als mogelijkheid naast openbaar en bijzonder onderwijs. Met de Leerplichtwet 1969 werd thuisonderwijs als onderwijsvoorziening geschrapt, omdat dit zou strijden met de opvoeding van het kind. Daarmee werd leerplicht meer schoolplicht, maar voor thuisonderwijs bleef wel een vrijstelling bestaan op grond van richtingbezwaren.
Waarom thuisonderwijs als legitieme optie?
Uit het huidige wetsvoorstel wordt duidelijk dat deze vrijstelling zou moeten blijven bestaan. Sterker nog: het lijkt erop dat de regering thuisonderwijs meer als legitieme optie positioneert dan als uitzondering. Het ‘waarom’ voor die keuze ontbreekt echter, terwijl een onderbouwing hiervoor wel noodzakelijk is. Ook als dit geen bewuste keuze is, is verheldering noodzakelijk.
In de onderbouwing dient de regering het belang van het kind voorop te zetten, zo staat in de gezamenlijke bijdrage. Daarbij wijzen VOS/ABB en VOO op de belangrijke socialisatiefunctie van onderwijs. Het is maar zeer de vraag of daar bij thuisonderwijs genoegzaam aan wordt voldaan. Uit onderzoek dat voor Defence for Children en Tilburg University werd uitgevoerd, blijkt namelijk dat kinderen die thuisonderwijs krijgen vaak achterlopen op het gebied van sociale vaardigheden en relaties.
VOS/ABB en VOO wijzen erop dat bij thuisonderwijs andere meningen en andersdenkenden (buiten het gezin) niet standaard zijn, terwijl ook leerlingen die niet op school maar thuis onderwijs krijgen ‘wereldburgers in onze democratische samenleving zijn en worden.’ In de gezamenlijke bijdrage wordt tevens het belang van goed burgerschapsonderwijs benadrukt. Daarvoor is in elk geval ontmoeting nodig (een van de kernwaarden van het openbaar onderwijs).
In september 2016 publiceerde VOS/ABB in magazine Naar School! het artikel Zonder sociale interactie lukt het niet. Dit artikel gaat over het onderzoek naar thuisonderwijs dat rechtsfilosoof Marieke Hopman voor Defence for Children en Tilburg University uitvoerde.