De wet zit al zo in elkaar dat leerlingen van openbare scholen niet hoeven te bidden of deel te nemen aan andere religieuze handelingen. Daarom is het onnodig dat de SGP met een motie kwam om leerlingen uit het openbaar onderwijs die hier niet aan willen deelnemen hiervan vrij te stellen. Dat meldt onderwijsminister Arie Slob in een brief aan de Tweede Kamer.
SGP-Tweede Kamerlid Roelof Bisschop van de SGP kwam met de motie. Hij had gehoord dat leerlingen van openbare scholen tijdens een excursie naar een moskee islamitisch moesten bidden. Slob meldt dat uit navraag bleek dat van verplichte deelname aan het islamitische gebed geen sprake was.
De minister wijst er in zijn brief bovendien op dat in de wet al is vastgelegd dat het openbaar onderwijs ieders godsdienst en levensovertuiging eerbiedigt. Dit houdt volgens Slob in dat openbaar onderwijs niet mag ‘doorslaan in de richting van één bepaalde religie of levensovertuiging’.
‘Het is de verantwoordelijkheid van de school om leerlingen géén religieuze handelingen op te leggen, tijdens excursies of op andere momenten. Gebeurt dat toch, dan handelt de school in strijd met de wet’, aldus Slob.
De SGP-motie die oproept tot een vrijstelling van religieuze handelingen is dus onnodig, stelt de minister, omdat dit al ‘het algemeen geldende, in de (Grond)wet verankerde uitgangspunt van het openbaar onderwijs is’.
Een meerderheid in de Tweede Kamer staat achter een motie van de SGP die vindt dat geen enkele leerling in het openbaar onderwijs kan worden verplicht tot het uitvoeren van religieuze handelingen. Hiermee schaart de Kamer zich achter een volstrekt onnodige motie, omdat het in het openbaar onderwijs nooit verplicht is om te bidden of andere religieuze handelingen uit te voeren.
De SGP wil dat ouders de wettelijke mogelijkheid krijgen om kinderen thuis te houden als de school op excursie gaat naar een moskee. Het bevindelijk gereformeerde Tweede Kamerlid Roelof Bisschop stelt dat leerlingen tijdens zo’n excursie worden gedwongen om tot Allah te bidden. Dat wil hij per se niet.
Zijn motie werd mede ingediend door Michel Rog van het CDA, Eppo Bruins van de ChristenUnie en Rudmer Heerema van de VVD. Een meerderheid in de Tweede Kamer sprak vervolgens haar steun ervoor uit.
Nooit verplicht bidden
VOS/ABB benadrukt dat de motie volstrekt overbodig was, omdat in elk geval in het openbaar onderwijs geen enkele leerling wordt gedwongen om tijdens een excursie naar een gebedshuis te bidden of andere religieuze handelingen uit te voeren. Dat gebeurt niet tijdens excursies naar een moskee en ook niet als er bijvoorbeeld een christelijke kerk wordt bezocht.
Evenmin worden kinderen die openbaar onderwijs krijgen op school gedwongen om religieuze handelingen uit te voeren, zoals bidden. Dit ligt anders in bijvoorbeeld reformatorische scholen. Daar kunnen strenge religieus gemotiveerde voorschriften gelden, waar leerlingen en personeelsleden zich strikt aan moeten houden. Zo kreeg een docent van het reformatorische Driestar College in Gouda onlangs te horen dat hij wordt ontslagen, omdat hij zich met een theatervoorstelling niet zou hebben gehouden aan de christelijke voorschriften uit de Bijbelse geboden.
Gelijkwaardigheid en wederzijds respect
Openbaar onderwijs en excursies van openbare scholen naar gebedshuizen staan altijd in het teken van ontmoeting op basis van gelijkwaardigheid en wederzijds respect. De openbare scholen gaan immers uit van de diverse samenleving in al haar facetten en bereiden kinderen voor om daar op een positieve en opbouwende manier deel van uit te maken. Dat is een belangrijke meerwaarde van openbaar onderwijs.
Lees ook het commentaar van senior beleidsmedewerker Marleen Lammers van VOS/ABB.
Een wet die vastlegt dat ouders hun kinderen kunnen thuishouden als met de klas een bezoek wordt gebracht aan een gebedshuis? Dat moeten we niet willen, want dat botst met de actief-pluriforme opdracht van de openbare scholen!
Het bevindelijk gereformeerde Tweede Kamerlid Roelof Bisschop van de SGP wil dat ouders wettelijk het recht krijgen om hun kinderen thuis te houden als er een excursie wordt georganiseerd naar bijvoorbeeld een moskee. Het gaat hem te ver dat kinderen daar kunnen ervaren hoe het is om als moslim te bidden.
Zijn wens krijgt kritiek uit eigen christelijke kring. Interimbestuurder Cor Clarijs van de christelijke profielorganisatie Verus vindt schoolexcursies naar niet-christelijke gebedshuizen prima. De gedachte dat kinderen in de moskee worden geïndoctrineerd of onderworpen aan de islam, is volgens hem nergens op gestoeld. We moeten ons verstand gebruiken, benadrukt hij, en ons niet laten regeren door onderbuikgevoelens.
Openbaar onderwijs
Daar ben ik het helemaal mee eens, met name ook vanuit de kernwaarden van het openbaar onderwijs. De openbare scholen weerspiegelen de diverse samenleving in al haar facetten en bereiden kinderen voor om daar op een positieve en opbouwende manier deel van uit te maken. Daar horen gelijkwaardigheid en wederzijds respect bij.
Er zijn verschillen – gelukkig maar! – en daar besteden openbare scholen aandacht aan. Soms schuurt het, maar dat biedt de kans om ook met ouders het gesprek aan te gaan, juist in het openbaar onderwijs. Als iedereen maar klakkeloos ja en amen zegt, wordt het een grijze wereld waarin we geen kleur meer kunnen bekennen.
Dus voorschrijven in een wet dat leerlingen niet hoeven deel te nemen aan dergelijke excursies? Nee, dat past niet bij de actief-pluriforme opdracht van het openbaar onderwijs. Het gesprek aangaan en kritisch kijken naar het waarom van bepaalde schoolactiviteiten? Ja graag!
Het gaat te ver om kinderen thuis te houden als ze bij een moskeebezoek gaan bidden als moslim. Dat vindt interim-bestuurder Cor Clarijs van de christelijke profielorganisatie Verus.
De rooms-katholieke Clarijs reageert in de Telegraaf op een voorstel van de SGP om ouders het recht te geven hun kinderen thuis te houden als de klas op bezoek gaat bij een moskee en de kinderen daar leren hoe het is om als moslim te bidden. Dat laatste vindt het bevindelijk gereformeerde SGP-Kamerlid Roelof Bisschop niet kunnen.
‘Als de ouders er moeite mee hebben, kan dat prima worden besproken en naar een alternatief worden gezocht; bijvoorbeeld in de vorm van een vervangende opdracht’, aldus Clarijs. Volgens hem worden tijdens schoolexcursies naar niet-christelijke gebedshuizen leerlingen nooit verplicht mee te doen aan rituelen, zoals islamitisch bidden. ‘De suggestie dat kinderen worden geïndoctrineerd of onderworpen aan de islam, is nergens op gestoeld’, benadrukt de voorzitter van Verus.
Hij voegt daaraan toe dat we ons verstand moeten gebruiken. ‘Handel niet staccato op je onderbuikgevoelens en respecteer elkaar.’
Een docent moet de vrijheid hebben om te bidden. Dat staat los van keuzes die school maakt, benadrukt staatssecretaris Sander Dekker van OCW naar aanleiding van een kwestie in het Zuid-Hollandse Rijswijk.
PvdA-Kamerleden Ahmed Marcouch en Loes Ypma en het lid Tunahan Kuzu van de Groep Kuzu/Öztürk wilden opheldering van staatssecretaris Dekker van OCW over het openbare Rijswijks Lyceum. Deze school zou een docent hebben verboden om in de school te bidden. De man nam daarom ontslag.
Dekker wil niet in op de specifieke zaak ingaan, omdat hij daar onvoldoende informatie over zegt te hebben. Wel wil hij in algemeenheid zeggen dat docenten de vrijheid moeten hebben om te bidden.
De islamitische docent om wie het in Rijswijk ging, werkt inmiddels op een christelijke school, die hem het bidden niet verbiedt.
PvdA-Kamerleden Ahmed Marcouch en Loes Ypma willen opheldering van staatssecretaris Sander Dekker van OCW over de kwestie rond een docent van het openbare Rijswijks Lyceum die ontslag nam omdat hij niet in school mocht bidden.
Zij willen van Dekker weten of hij het ermee eens is dat de school hiermee als boodschap meegeeft dat leerlingen en ouders ‘niet welkom zijn als het gaat om hun identiteit, inspiratie en levenshouding’ en dat dit bij kinderen een gevoel van innerlijke onveiligheid teweeg kan brengen. Dat kan volgens hen de integratie van leerlingen negatief beïnvloeden en bij een aantal gezinnen uitnodigen ‘tot terugtrekking in een religieuze zuil met islamitisch onderwijs waar de kinderen wél welkom zijn inclusief hun religieuze identiteit’.
Marcouch en Ypma wijzen er in dit kader op dat ‘de meerwaarde van het openbaar onderwijs juist is dat een parallelle samenleving volgens eigen zuil niet nodig is, omdat openbare scholen open zijn voor alle levensovertuigingen, zowel voor ouders, leerlingen als docenten.’
Op Facebook is een steunbetuiging gestart voor een docent van het openbare Rijswijks Lyceum die ontslag heeft genomen omdat hij in de school niet mocht bidden.
In de Haagse regio-editie van het Algemeen Dagblad staat dat de bewuste docent moslim is en dat hij in de pauze uit het zicht van de leerlingen wilde bidden. De krant citeert rector Jeroen Bos van het Rijswijks Lyceum: ‘Als openbare school vinden wij dat religieuze uitingen privé zijn en privé uitgeoefend moeten worden. Een docent die per se in het schoolgebouw wil bidden past niet bij die opvatting.’
Op de website van de school staat dat het Rijswijks Lyceum ‘een moderne, openbare school’ is die openstaat ‘voor alle kinderen, met welke levensovertuiging, afkomst of godsdienst dan ook’. Het Rijswijks Lyceum valt onder het bestuur VO Haaglanden.
Verklaring van de school
In een door de rector ondertekende verklaring van het Rijswijks Lyceum staat wat de leraar -volgens de school- wilde: ‘De betreffende docent was van mening dat de school zijn geloofsbelijdenis zou moeten faciliteren door bijvoorbeeld het beschikbaar stellen van een ruimte binnen de school.’
De school weigerde daarop in te gaan: ‘We willen als openbare school (…) geen gebedsruimtes of iets dergelijks inrichten. Al is het maar omdat onze school vele verschillende geloven en levensovertuigingen (en opvattingen daarover) telt.’
In de Volkskrant zegt Bos dat er op zijn school geen bidverbod is. ‘Ik kan niet verbieden dat iemand zijn ogen sluit en aan God denkt, laat staan dat ik dat zou kunnen controleren. Maar wij bieden geen faciliteiten voor het gebed.’
Niet om gebedsruimte gevraagd
De docent heeft in het radioprogramma Dichtbij Nederland met klem tegengesproken dat hij om een gebedsruimte had gevraagd. Hij bad soms in een magazijn, dan weer in een berghok en soms na schooltijd in een vergaderruimte. Het is volgens hem voor moslims helemaal niet nodig om een aparte gebedsruimte te hebben.
Luister naar het interview:
Steun voor docent Op Facebook is een actie gestart voor de docent in kwestie. Ouders schrijven daar onder andere dat het Rijswijk Lyceum een goede school is, maar dat er kennelijk geen rekening wordt gehouden met de wens van deze docent om in de pauze te bidden.
Er wordt opgeroepen het kerstdiner van de school te boycotten. ‘Hiermee halen we de docent niet terug, maar we moeten iets. KERSTdiner is ook geloof gerelateerd’, zo staat op Facebook. De docent heeft inmiddels een nieuwe baan op een christelijke vo-school waar hij wel mag bidden.
Calandlyceum In 1999 speelde een vergelijkbare kwestie op het openbare Calandlyceum in Amsterdam. Daar wilden enkele islamitische leerlingen een ruimte om te kunnen bidden. Toenmalig rector Peter Dorsman vond het ‘principieel niet juist’ om leerlingen toestemming te geven op school te bidden. Hij stond op het standpunt dat geloofsbeleving niet thuishoort in de openbare school.
‘Je moet een duidelijke lijn aanhouden. Wij zijn een openbare school. Godsdienst is iets wat je in je eigen tijd beleeft. Als zij willen bidden, dan doen ze dat maar thuis’, zo citeerde NRC Handelsblad hem destijds.
De toenmalige Commissie Gelijke Behandeling (tegenwoordig College voor de Rechten van de Mens) oordeelde in 2000 naar aanleiding van deze kwestie dat een openbare school geen gebedsruimte beschikbaar hoeft te stellen.
