De Respect Education Foundation stelt online gratis lesbrieven beschikbaar over de gemeenteraadsverkiezingen op 21 maart.
Er zijn lesbrieven op drie niveaus:
Het is nodig om de rol van de gemeenten bij het onderwijs goed onder de loep te nemen, onder meer wat betreft het toezicht door de gemeenteraad op het verzelfstandigde openbaar onderwijs. Dat staat in het advies Decentraal onderwijsbeleid bij de tijd van de Onderwijsraad.
De raad noemt in het advies eerst drie redenen om goed te kijken naar de rol van de gemeenten in het onderwijsdomein:
Geadviseerd wordt om een breed samengesteld beraad te organiseren. Voor dat beraad wordt al een aantal principes meegegeven, zoals het uitgangspunt dat dat het primaat ten aanzien van onderwijsinhoud en -proces bij het schoolbestuur ligt.
De Onderwijsraad stelt ook dat het beraad zich zou moeten uitspreken over de vraag of het bestuurlijk toezicht op het verzelfstandigde openbaar onderwijs door de gemeenteraad toe is aan herwaardering of dat de overheidsinvloed op het openbaar onderwijs op een andere manier vorm dient te krijgen.
De raad verwijst in zijn advies naar een artikel van de juristen Ronald Bloemers en Janine Eshuis van VOS/ABB in het Nederlands Tijdschrift voor Onderwijsrecht en Onderwijsbeleid (NTOR). Zij gaan in hun artikel in op de invloed van de gemeenten op het openbaar onderwijs.
Daarbij belichten Bloemers en Eshuis de zorgplicht die de gemeenten vanuit de Grondwet hebben voor het openbaar onderwijs. Zij stellen de vraag wat deze zorgplicht inhoudt, nu bijna alle openbare scholen zijn ondergebracht in privaatrechtelijke stichtingen en aldus niet meer onder de gemeenten vallen.
Download het artikel De gemeente en ‘haar’ openbaar onderwijs.
In 2012 hebben VOS/ABB en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) een online brochure uitgebracht over de relatie tussen het openbaar onderwijs en de gemeenten. De rode draad in deze publicatie is de Wet goed onderwijs, goed bestuur en de invloed daarvan op de samenwerking tussen het openbaar onderwijs en de gemeenten. Er wordt gewerkt aan een actualisering van de brochure.
Als uw organisatie bij VOS/ABB is aangesloten, kunt u de brochure downloaden.
VOS/ABB is blij met de oproep van de Onderwijsraad tot een breed beraad over de relatie tussen het onderwijs en de gemeenten en wil daar als belangenbehartiger van het openbaar en algemeen toegankelijk onderwijs uiteraard graag aan deelnemen.
De Vereniging Openbaar Onderwijs (VOO) betwijfelt of het ooit zal voorkomen dat een gemeenteraad besluit tot overname van een openbare basisschool als het verzelfstandigde schoolbestuur tot sluiting wil overgaan. Toch is het van belang dat deze mogelijkheid wettelijk wordt vastgelegd, benadrukt VOS/ABB.
De VOO spreekt haar twijfel uit in een brief aan staatssecretaris Sander Dekker van OCW, waarin de samenwerkingspartner van VOS/ABB ook ingaat op andere aspecten van voorgestelde wetswijzigingen in verband met het stichten en opheffen van openbare scholen door verzelfstandigde schoolbesturen.
VOS/ABB vindt het voor verzelfstandigde schoolbesturen van groot belang dat in een regeling wordt vastgelegd dat de gemeenteraad de mogelijkheid krijgt om een openbare basisschool over te nemen als het bestuur deze school uit kwalitatieve en financiële overwegingen wil sluiten. Hiermee kan herhaling worden voorkomen van de situatie dat de gemeenteraad het verzelfstandigde schoolbestuur dwingt een schooltje open te houden, met alle financiële gevolgen voor dat bestuur van dien.
Moskeflapper
Deze situatie deed zich in 2011 voor in de Friese gemeente Franekeradeel. De gemeenteraad besloot dat het openbare basisschooltje Moskeflapper in het dorp Herbaijum open moest blijven. Dit was een succes voor het actiecomité in het dorp, dat de school per se open wilde houden. Het comité kreeg daarvoor steun van de Friese weerman Piet Paulusma.
De bij VOS/ABB aangesloten stichting Radius wilde het schooltje sluiten. Dat voornemen werd overgenomen door het college van B&W, maar de gemeenteraad van Franekeradeel verwierp dat plan dus. Dit betekende dat het schoolbestuur door de gemeenteraad werd gedwongen om het schooltje open te houden, waardoor het bestuur voor een in zijn ogen onverantwoorde financiële verplichting werd gesteld.
Door in de wet vast te leggen dat de gemeenteraad in dergelijke gevallen kan besluiten tot overname van een klein basisschooltje, bijvoorbeeld voor het behoud van de leefbaarheid in een kleine plattelandskern, kan worden voorkomen dat het verzelfstandigde schoolbestuur financieel de dupe wordt. Het is dan aan de gemeente om voor een financiële oplossing te zorgen.
Wie bepaalt betaalt
In de praktijk zal waarschijnlijk blijken dat slechts weinig gemeenteraden de financiële verantwoordelijkheid willen overnemen voor een klein basisschooltje, waarvan het schoolbestuur het onverantwoord vindt om het open te houden. De bewuste gemeente zal in dat geval voor extra uitgaven komen te staan, wat zeker in de huidige tijd van financiële krapte bij de gemeenten onwenselijk zal worden geacht.
Toch is het belangrijk dat de regeling er komt, omdat als een gemeenteraad in tegenstelling tot een verzelfstandigd bestuur voor openbaar onderwijs vindt dat een schooltje moet blijven bestaan, de raad hiervoor ook de financiële verantwoordelijkheid dient te nemen.
Ook brief VOS/ABB
De brief van VOO volgt op een brief die VOS/ABB aan de staatssecretaris heeft gestuurd. De brief van VOS/ABB gaat ook in op maatregelen die nodig zijn om de gevolgen van demografische krimp op het (openbaar en algemeen toegankelijk) onderwijs aan te pakken.
Informatie: Helpdesk, 0348-405250 van 08.30 tot 12.30 uur, helpdesk@vosabb.nl
De Wet op het primair onderwijs (WPO) en de Wet op de expertisecentra (WEC) worden op drie voor het openbaar onderwijs belangrijke punten gewijzigd. De door staatssecretaris Sander Dekker van OCW voorgestelde wetswijzigingen zijn na advies van de Raad van State ingediend bij de Tweede Kamer.
De drie punten waarop de WPO en de WEC worden gewijzigd, zijn de afgelopen jaren door VOS/ABB geregeld onder de aandacht gebracht bij kabinet en parlement. VOS/ABB is dan ook verheugd over het feit dat de wetswijzigingen nu ter goedkeuring bij de Tweede Kamer liggen.
Niet meer via college van B&W
Zo krijgt een stichting voor openbaar onderwijs het recht om bij de gemeenteraad een verzoek in te dienen tot het stichten van een nieuwe openbare basisschool. Tot nu toe moet hiervoor de weg via het college van B&W worden bewandeld, waardoor het openbaar onderwijs afhankelijk is van de politieke medewerking van het college. De nieuwe situatie, waarin de stichting zich tot de gemeenteraad zal kunnen wenden, doet recht aan de bestuurlijke zelfstandigheid van het openbaar onderwijs en aan de lokale democratie.
Bovenstaande situatie heeft gespeeld in het Limburgse dorp Maasbree in de gemeente Peel en Maas. Daar wilde het bij VOS/ABB aangesloten bestuur Akkoord! op verzoek van een groep ouders een openbare basisschool stichten. Dit initiatief kwam niet van de grond doordat er destijds van het college van B&W onvoldoende medewerking was, terwijl de gemeenteraad er wel sympathie voor had.
Openhouden? Gemeente betaalt!
De wet wordt ook gewijzigd op het punt dat een stichting voor openbaar onderwijs zelf mag beslissen om een openbare school op te heffen. De gemeenteraad kan vervolgens besluiten dat de gemeente deze school zelf in stand houdt. Hiermee wordt voorkomen dat het schoolbestuur wordt geconfronteerd met de financieel onverantwoorde situatie om een school tegen beter weten in open te houden, alleen omdat de gemeenteraad dat zo graag wil.
Een voorbeeld van zo’n situatie deed zich in april 2011 voor in de gemeente Franekeradeel. De gemeenteraad besloot dat het openbare basisschooltje Moskeflapper in het dorp Herbaijum open moest blijven. Dit was een succes voor het actiecomité in het dorp, dat de school per se open wilde houden. Het comité kreeg steun van de Friese weerman Piet Paulusma. De bij VOS/ABB aangesloten stichting Radius wilde het schooltje sluiten, en kreeg door het besluit van de gemeenteraad de rekening gepresenteerd.
Steve Jobsscholen
De derde wijziging betreft het recht van ouders om onder bepaalde voorwaarden het initiatief te nemen tot het stichten van een nieuwe openbare school. Het komt erop neer dat dit in de WPO en de WEC wordt geregeld zoals het ooit was vastgelegd in de Lager onderwijswet. Deze wijziging kan gunstig zijn voor de zogenoemde Steve Jobsscholen van Maurice de Hond.
In de huidige situatie is het vrijwel onmogelijk om deze nieuw op te richten scholen, die het onderwijs via de iPad centraal stellen, openbaar te maken. Zodra de wetswijziging voor het initiatiefrecht van ouders is doorgevoerd, wordt dat makkelijker.
Informatie: Helpdesk, 0348-405250 van 08.30 tot 12.30 uur, helpdesk@vosabb.nl