De leesvaardigheid van leerlingen in het speciaal basisonderwijs (sbo) is nog meer afgenomen dan van leerlingen in het reguliere basisonderwijs. Dat blijkt de nationale peiling Leesvaardigheid einde (s)bo 2020-2021 van de Inspectie van het Onderwijs.
De peiling laat zien dat de beheersing van het streefniveau 2F aan het einde van het (speciaal) basisonderwijs achterblijft bij de ambitie. Niveau 2F is het streefniveau voor leerlingen die het (s)bo verlaten en het minimale niveau om mee te kunnen doen in de maatschappij. In het basisonderwijs haalt 50% van de leerlingen dit niveau, in het speciaal basisonderwijs 7%. De ambitie is dat 65% van alle leerlingen in het primair onderwijs 2F behaalt.
‘De leesontwikkeling van leerlingen staat dus onder druk. Met alle gevolgen van dien, zowel voor de schoolprestaties en het succes in het vervolgonderwijs van leerlingen, als voor hun latere maatschappelijke deelname en functioneren’, aldus de inspectie. Die voegt daaraan toe dat er een sterk verband is tussen geringe leesvaardigheid en werkloosheid, lage lonen en beperkte carrièrekansen.
Thuis Nederlands spreken
De inspectie merkt op dat het niveau van leesvaardigheid samenhangt met het geslacht en de thuistaal van de leerlingen. Meisjes en leerlingen die thuis (bijna) altijd Nederlands spreken, behalen hogere leesscores dan jongens en leerlingen die thuis soms of nooit Nederlands spreken.
Specifiek in het basisonderwijs speelt ook leeftijd een rol: hoe ouder de leerling, des te lager de leesvaardigheid (in het basisonderwijs zijn oudere leerlingen vaak vertraagde leerlingen). Tot slot ziet de inspectie bij leerlingen in het basisonderwijs die thuis weinig boeken hebben een lagere leesvaardigheid dan bij leerlingen die thuis een gemiddeld of groot aantal boeken hebben.
Begrijpend lezen integreren
Er zijn volgens de inspectie verschillende aanknopingspunten om de leesvaardigheid te verbeteren. ‘Zo laat het peilingsonderzoek zien dat hoe meer begrijpend lezen wordt geïntegreerd in andere vakken zoals wereldoriëntatie en wetenschap & techniek, des te beter de leesvaardigheid van leerlingen is.’
Ook wijst de inspectie erop dat voor een stevige impuls aan de leesontwikkeling meer nodig is dan inspanningen door en op scholen. Ook ouders, gemeenten, bibliotheken en consultatiebureaus kunnen hieraan bijdragen.