De overheid stelt zulke zware eisen aan nieuwe scholen, dat vrijwel niemand eraan kan voldoen. Dat zegt Paul Zoontjens, hoogleraar onderwijsrecht aan Tilburg University, in de Volkskrant. VOS/ABB kent de situatie uit de praktijk.
De krant schrijft dat bestaande scholen en gemeenten zich verzetten tegen de komst van nieuwe scholen. Dat maakt het oprichten van een school in Nederland vrijwel onmogelijk. Zoontjens stelt dat de vrijheid van stichting, zoals die is vastgelegd in grondwetsartikel 23 over de vrijheid van onderwijs, in feite niet meer bestaat.
Hij begrijpt dat met name buiten de steden, in regio’s met demografische krimp, er angst heerst voor de komst van een nieuwe school. ‘Komt er ergens een school bij, dan moet elders een school krimpen of verdwijnen. Ik kan me voorstellen dat bestaande scholen en gemeenten daar huiverig voor zijn.’
Sinds 2004 zijn er in Nederland vijf nieuwe scholen voor voortgezet onderwijs begonnen door besturen die nog niet in een regio actief waren, blijkt uit cijfers van de Dienst Uitvoering Onderwijs. Zeven andere nieuwkomers hebben toestemming van het ministerie van OCW. Zij starten later dit jaar of wachten tot de gemeente een huisvestingsbesluit neemt. Zoontjens noemt dit ‘bijzonder weinig’.
Barneveld en Maasbree
VOS/ABB kent de situatie uit de praktijk. Zo is het nog niet gelukt om een openbare vo-school te realiseren in Barneveld. Toen dat in 2010 leek te gaan lukken, bleek dat de financiering ervan niet rondkwam. In Barneveld is tot nu toe alleen protestants-christelijk voortgezet onderwijs. De gemeente kan worden beschouwd als een ‘witte vlek’ op de landkaart van het openbaar onderwijs.
In het dorp Maasbree in de Noord-Limburgse gemeente Peel en Maas blijkt het buitengewoon moeizaam om een openbare basisschool te realiseren. Dat heeft te maken met het feit dat staatssecretaris Sander Dekker van OCW met steun van de Raad van State dwarsligt. Hij accepteert slechts de indirecte behoeftepeiling. Die meet op basis van sterk verouderde gegevens of er behoefte is aan een bepaalde vorm van onderwijs.
Als voor de situatie in Maasbree wordt uitgegaan van de directe behoeftepeiling, is aantoonbaar dat daar tegenwoordig onder ouders ruim voldoende belangstelling is voor een openbare basisschool. In Maasbree is tot nu toe slechts katholiek basisonderwijs.
Het lijkt er volgens juridisch adviseur Ronald Bloemers van VOS/ABB sterk op dat Dekker en de Raad van State bang zijn dat er meer nieuwe scholen in het land kunnen ontstaan als de uitkomst van de directe behoeftepeiling serieus wordt genomen.